Al tien jaar hier en nooit een vast contract; het verhaal van arbeidsmigrant Michael

Vanuit Rybnik in Zuid-Polen trok Michael als 21-jarige naar Nederland. Zijn eerste baan was orderpikker bij een distributiecentrum. Van zulke baantjes zouden er nog vele volgen. "Ik leefde in Eindhoven en toen in Tilburg", vertelt Michael. "Dat is in Noord-Brabant. Het langst woonde ik in Noord-Holland en nu dus in Geldria..." Hij herstelt zich snel: "In Gelderland."

Michael, tenger, rossig haar, komt net terug van werk. Aan de achterkant van het hotel rookt hij een peuk. Hij zit op een bankje in de schaduw, beschut tegen de warmte. In het Nederlands brabbelt hij erop los, Engels spreekt hij vloeiend. Hij laat ons zijn kamer zien en vertelt. "In Polen heb ik nooit een opleiding gevolgd. Ik wilde wel naar de universiteit, maar kon daar niet studeren wat ik wilde. Dus dat was het niet waard."

Via een werkgever wist hij hier een opleiding te volgen, maar niet aan de universiteit. "Ik ben nu een soort heftruckchauffeur", legt hij uit. "Daar heb ik mijn papieren voor gehaald." Zo regelde Michael beter werk dan al die arbeidsmigranten die dag in, dag uit, orders pikken of in slachterijen zwoegen.

Wat had hij gedaan als hij de stap naar Nederland niet had gemaakt? "Dan was ik internationaal truckchauffeur geworden. Want dat betaalt het beste." Geld blijkt, zoals bij de meeste arbeidsmigranten, de voornaamste reden om hiernaartoe te komen.

Michael: "De situatie in Polen is niet zo goed. Wat ik hier in een week verdien, verdien ik daar in een maand. Je vindt hier bovendien makkelijker werk. Als ik nu mijn baan kwijtraak, kan ik morgen ergens anders beginnen."

Dat klinkt mooi, maar het heeft een keerzijde: Michael moét wel jobhoppen: "Toen ik hier naartoe kwam, beloofden ze mij een contract. Na een paar dagen in Nederland hoorde ik mensen al praten over het einde van het seizoen, na de zomer was het afgelopen. Dat vertelden de uitzendbureaus er niet bij in Polen.

"Ik vond wel weer een andere baan en zo ging ik van stad naar stad. Soms moest ik wachten, dan keerde ik tijdelijk terug naar Polen. Want als je hier blijft, moet je alles doorbetalen, en het is hier zo verrekte duur. Terwijl mijn salaris hetzelfde is als tien jaar geleden."

Zie ook: Hoeveel arbeidsmigranten in Gelderland wonen? Niemand die het weet

Michael woont nu in Zevenaar. Wonen is er goed geregeld, vindt hij. Wel hekelt hij het systeem waarin bewoners een rode kaart krijgen als ze de huisregels overtreden. Volgens hem doorzoeken de beheerders ongevraagd zijn spullen. Ze vonden een zakje wiet en wiet is verboden. Het leverde hem een kaart op. Hij snapt niet waarom: "Ik rook altijd ergens achteraf, sowieso niet op mijn kamer. En daarbij, het is toch legaal in Nederland?"

Het kan ook anders. Slechter vooral, blijkt als Michael vertelt over zijn beginjaren in Nederland. Waar het was, weet hij niet meer. "Ik woonde boven een kroeg", herinnert hij zich. "Om 6.00 uur moest ik op mijn werk zijn, de kroeg ging om 4.00 uur dicht. Dat gaf me een uur slaap per nacht. We woonden daar met acht man in een klein huis. Dat was niet echt gezellig. Te veel mensen op de vierkante meter."

Nu slaapt hij in een kamer van grofweg 15 vierkante meter, samen met een onbekende man. Hij betaalt naar eigen zeggen 90 euro per week. "Dat is best oké, ik zie anderen 125 euro vragen voor een gedeelde kamer. Dat is bizar. In België heb je een eenpersoonskamer voor 80 euro."

We hebben in Nederland een enorm woningtekort. Speelt dat misschien ook mee? Michael grijnst: "In Polen hadden we begin jaren 90 eenzelfde situatie. Toen hebben we gewoon een heleboel flats gebouwd. En iedereen was gelukkig, geloof me."

De vraag die zich opdringt: is dit leven het waard? "Ja", zegt Michael resoluut. "Het salaris is gewoon beter. Door corona kon ik niet reizen, maar in de afgelopen jaren heb ik meer dan dertig landen bezocht. Als ik vrij ben, dan reis ik. Bij terugkomst verdien ik zo snel mogelijk mijn geld, als het kan werk ik zestig uur per week. En dan vertrek ik weer."

Hij vindt dat Nederlanders best wat meer waardering mogen hebben voor mensen zoals hij. En wat minder vooroordelen. Michael: "Ik heb al jaren geen druppel aangeraakt. Maar ik ben een Pool. Als ik een keer slecht slaap en 's ochtends moe op mijn werk verschijn, dan is het eerste wat ze zeggen: 'je hebt zeker weer gedronken'. Dat is niet aardig. Maar ze geloven je toch nooit."

Hij vervolgt: "Op mijn huidige werk voel ik mij gewaardeerd, maar ga je naar het zuiden dan is alles fucked. Ze gebruiken je gewoon zoveel ze kunnen. Werknemers betalen uitzendbureaus iets van 26 euro per week voor de zorgverzekering. Maar als je naar de tandarts of het ziekenhuis gaat, moet je alsnog zelf betalen. Ik heb nu mijn eigen verzekering afgesloten. Voor 20 euro per maand extra krijg ik alles vergoed."

Het probleem volgens Michael: uitzendbureaus die een verdienmodel creëren over de rug van arbeidsmigranten. "Ze willen ook niet dat jij weet dat je iets beters kunt krijgen dan wat zij aanbieden. Want ze verdienen er geld mee, met de verzekeringen, met de huisvesting."

De inmiddels 31-jarige arbeidsmigrant wil één ding: zekerheid:. "Ik kom hier nu al tien jaar en heb geen vast contract. Ik wil een baan waar ik iedere dag naartoe kan en niet, zoals bij mijn laatste baan, drie maanden lang geen werk vanwege corona. Geen werk betekent geen geld. Dus moest ik weer naar Polen."

Toch keerde Michael terug naar Nederland en ging hij niet naar België, waar de kamers goedkoper zijn. Dan blijkt dat hij ook andere drijfveren heeft dan geld: "Mijn broer woont 60 kilometer hiervandaan. Weet je, ik heb mijn hele familie al achtergelaten en hij is de enige die ik dicht bij me heb."

Met een vast contract hoopt Michael straks een eigen huis te huren, zodat hij hier een bestaan kan opbouwen. Zonder dat contract durft hij dat niet aan: "Ik huurde twee keer zelf een huis en verloor vlak erna mijn werk, dus kon ik inpakken. Wat als er weer iets als corona voorbijkomt en ik geen salaris krijg? Dan kan ik opnieuw vertrekken."

Hij besluit: "Mijn huidige werk vind ik fijn, ik krijg goed betaald. Maar het seizoen eindigt in november. En dan? Dan zal ik iets anders moeten zoeken."