Huisjesmelkers en vastgoedcowboys, niet elke gemeente treedt ertegenop

Voor nieuwbouwhuizen kunnen gemeenten op dit moment al een zelfbewoningsplicht instellen: een koper wordt verplicht om een huis zélf te bewonen. Verhuurt hij of zij de woning toch? Dan staat er een dikke boete tegenover. Voor bestaande woningen is dit binnenkort waarschijnlijk ook mogelijk. Een voorstel daarover van minister Kajsa Ollongren ligt nu bij de Eerste Kamer.

De nieuwe 'opkoopbescherming' moet mensen beschermen tegen huisjesmelkers. Een gemeente kan daarmee gebieden aanwijzen waar veel woningschaarste heerst of waar leefbaarheidsproblemen zijn. Een goed idee, zou je zeggen. Toch zijn nog lang niet alle gemeenten daarmee bezig. Ook de bestaande zelfbewoningsplicht (voor nieuwbouw) is nog niet op alle plekken ingevoerd. Omroep Gelderland maakte een rondgang langs vijf gemeenten met de grootste woningtekorten.

De gemeente Nijmegen, waar het woningtekort het grootst is, heeft nog niet voor alle nieuwbouwprojecten een zelfbewoningsplicht. 'Waarschijnlijk in het najaar' wil de gemeente dit gaan invoeren. Of de gemeente de nieuwe opkoopbescherming wil gaan gebruiken om huisjesmelkers tegen te gaan, is nog niet duidelijk. De gemeente wil de 'uitvoerbaarheid' van de wetswijziging eerst goed bekijken.

In sommige gevallen, bij betaalbare woningen, voeren ontwikkelaars vanuit zichzelf die zelfbewoningsplicht in, aldus een woordvoerder van de gemeente. In de praktijk, vertellen makelaars echter aan Omroep Gelderland, blijkt dat starterswoningen in Nijmegen juist vaak naar investeerders gaan. Voor sociale huurwoningen - huizen die door woningcorporaties worden verkocht - geldt wél vaak dat de nieuwe eigenaar ook bewoner dient te zijn.

Op nieuwbouwprojecten waarvan gemeente Arnhem de kavel uitgeeft, staat een zelfbewoningsplicht van vijf jaar, laat een woordvoerder weten. Ook sociale huurwoningen die door de gemeente worden gerenoveerd, moeten vijf jaar zelf bewoond worden. Maar als het om een externe projectontwikkelaar gaat, heeft de gemeente volgens de woordvoerder geen invloed.

'Opkoopbescherming', waarbij ook bestaande huizen uit handen van vastgoedinvesteerders blijven, zou volgens de gemeente een 'welkome aanvulling' zijn. PvdA-raadslid Giovanni Visser, die daarover vragen stelde aan het college van B&W, is daar blij mee. "We zien in Arnhem dat steeds meer huizen worden gekocht door beleggers. Woningen zijn voor bewoners, en niet voor vastgoedcowboys."

Gemeente Wageningen maakt actief gebruik van de zelfbewoningsplicht, laat een woordvoerder weten. Zo geldt voor de nieuwbouw van sociale koopwoningen in de wijk Kortenoord een zelfbewoningsplicht van drie jaar. Bij alle nieuwbouwprojecten wil de gemeente hierover afspraken gaan maken. Ze worden vastgelegd in het bestemmingsplan of contract.

Daarnaast kijkt men in Wageningen naar wat er in de Eerste Kamer gebeurd met de Opkoopwet. Zodra deze wet is aangenomen, kijkt de gemeente of dit in Wageningen kan worden ingezet. "De verwachting is dat dit eind van dit jaar aan de gemeenteraad zal worden voorgelegd."

In Ede is vanaf december vorig jaar afgesproken dat sociale koopwoningen een zelfbewoningsplicht hebben. De regels gelden ook voor overeenkomsten die de gemeente sluit met projectontwikkelaars. De grootste woningcorporatie actief in Ede verkoopt al haar woningen met zelfbewoningsplicht.

In Buren, een gemeente met relatief weinig inwoners maar in verhouding hoge woningnood, is men hier nog niet mee bezig. “Hier zijn verder ook geen plannen voor op dit moment", aldus een woordvoerder. Of woningcorporaties dit wél doen is ook niet bij de gemeente bekend. “Vanuit de gemeente Buren verplichten we de coöperaties niet om een zelfbewoningsplicht bij de verkoop van sociale huurwoningen op te leggen.”

Meer weten? Alles over de Woonweek is te lezen op onze speciale Woonweek-pagina.