Wat bezielt iemand om na een ongeluk door te rijden? Dit zeggen experts

De aanrijding met een doorrijder in Zaltbommel staat niet op zichzelf. Volgens het Waarborgfonds Motorverkeer gebeurt het drie keer per dag dat iemand doorrijdt na een ongeluk waarbij personen betrokken zijn.

Heel af en toe gaat het om een dodelijk ongeluk. Een snelle blik in ons nieuwsarchief levert onder meer de aanrijding op van een half jaar geleden in Wijchen door een pakketbezorger. En in december 2019 kwam een vrouw van 80 om het leven kwam na een ongeluk met een doorrijder in Doesburg. Een maand eerder overleed een 78-jarige fietser uit Arnhem na een botsing met een nog spoorloze doorrijder.

Volgens de Nijmeegse gedragsexpert Dirkje van der Ven komen zulke incidenten minder vaak voor dan je misschien zou denken. "Het is atypisch gedrag. In de media zie je een overrepresentatie van dingen die niet vaak voorkomen. Het kan natuurlijk dat je in shock even niet weet hoe je moet reageren, maar de meeste mensen melden zich alsnog. Anders ben je natuurlijk hartstikke illegaal bezig."

Dat toch niet iedereen zich meldt, heeft volgens verkeerspsycholoog Cees Wildervanck verschillende motieven. Die gaan van 'betrekkelijk rationeel' naar 'superemotioneel'. "De eerste groep wil geen gedonder met de politie. Ze rijden door om hun straf te ontlopen."

Aan de andere kant van het spectrum staan volgens hem de mensen die ontkennen dat er een aanrijding is gebeurd. "Dat is een vorm van zelfbescherming. Je wilt niet weten wat er gebeurd is en stopt het zo ver mogelijk weg, om op die manier je schuld en de morele consequenties te ontlopen." In het uiterste geval kan iemand een black-out hebben en de verschrikkelijke gebeurtenis niet in zijn geheugen opnemen of meteen wissen.

Of iemand doorrijdt na een ongeluk, hangt volgens de verkeerspsycholoog af van zijn karakter en de omstandigheden. Zo reageert een mens onder invloed van alcohol en drugs primitiever, omdat het verantwoordelijkheidsgevoel sterk is verminderd. "Het is volstrekt verwerpelijk om na een ongeval door te rijden. Maar zo werken sommige mensen nu eenmaal", aldus Wildervanck.

Doorrijden na een ongeval blijft niet altijd ongestraft. In de Wegenverkeerswet is hier een apart artikel aan gewijd. In artikel 7 staat dat het verboden is om de plaats van het ongeval te verlaten als je 'redelijkerwijs' kan vermoeden dat je de ander schade of letsel hebt toegebracht, of hebt gedood. Ook mag je niet iemand in hulpeloze toestand achterlaten.

Advocaat Joost van Breukelen uit Arnhem staat één of twee keer per jaar een cliënt bij die na een ongeval is doorgereden. "Meestal gaat het dan om blikschade, heel soms om letsel."

De belangrijkste vraag bij doorrijders is volgens Van Breukelen of ze konden weten dat ze iets of iemand hadden geraakt. "Ik heb onlangs nog iemand bijgestaan die in een voor hem onbekende stad per ongeluk op een busbaan terecht kwam en in die hectiek niet doorhad dat hij een andere auto had geraakt. Die zaak is geseponeerd."

In het geval van Zaltbommel kan het volgens hem haast niet anders dan dat de bestuurder iets van de aanrijding heeft gemerkt. De bestelbus liep namelijk flinke schade op: de voorruit is gebarsten en ook de zijspiegel is kapot. "Dat geeft te kennen dat de bestuurder ervan moet hebben geweten. Dan kom je niet weg met het verhaal dat je niets hebt gemerkt. Bovendien lijkt het erop dat de auto bewust ergens is achtergelaten."

Wie er na een aanrijding vandoor gaat, heeft twaalf uur de tijd om zich alsnog bij de politie te melden. Dan word je niet vervolgd voor het verlaten van de plaats na een ongeval. "Maar die termijn geldt niet als je iemand hulpeloos achterlaat. Dan ben je wel strafbaar", weet de advocaat.

In het geval van Zaltbommel heeft de doorrijder zich ook niet zelf gemeld. Onderzoek leidde de politie naar de 39-jarige inwoner van Oss. Dat de vermoedelijke bestuurder zich niet binnen twaalf uur meldde, wil volgens verkeerspsycholoog Wildervanck niet zeggen dat hij dat helemaal niet had gedaan. "Die twaalf uur is voor de wet, uiteindelijk gaat het vooral om de afweging die iemand met zijn geweten maakt. Het kan ook dat iemand pas twee dagen later tot zijn positieven komt."

De straffen voor het doorrijden na een ongeval – een misdrijf – variëren van een boete van 500 euro bij 'geringe materiële schade' tot twee maanden gevangenisstraf als iemand in hulpeloze toestand wordt achtergelaten. Voor recidivisten is dit drie maanden. Ook kun je tot vijf jaar je rijbewijs kwijt zijn. Deze straf komt eventueel bovenop de straf voor het veroorzaken van het ongeluk zelf.

Of de doorrijder uit Oss een straf krijgt, is nog niet bekend. Hij wordt door de politie verhoord.

Zie ook: Man (39) aangehouden voor dodelijke aanrijding met hardloper