Nieuws

De Arnhemse oorlogsverhalen van Willem eindelijk als boek: 'Fantastisch'

Willem Looijs en zijn vrouw Martha met het zojuist uitgebrachte boek.
Willem Looijs en zijn vrouw Martha met het zojuist uitgebrachte boek. © Omroep Gelderland
ARNHEM - Al in de jaren 80 tekende Arnhemmer Willem Looijs (81) vele verhalen op van stadgenoten die net als hij de Slag om Arnhem meemaakten. Nu, ruim 30 jaar later, wordt zijn boek eindelijk uitgegeven. Op zijn verjaardag én de 50e trouwdag van hem en zijn Martha.
"Fantastisch. Gewoon geweldig", zegt Willem geëmotioneerd nadat hij zojuist het eerste exemplaar van 'Arnhem, een verlaten stad' van zijn uitgever heeft gekregen. Met zijn vrouw bladert hij vol ongeloof door het bijna 400 pagina's tellende boek.
Het beschrijft de periode van 17 september 1944 tot aan de bevrijding. Vijf jaar deed hij erover om alle verhalen op te schrijven, legt Willem uit. Van 1984 tot 1989. Destijds lukte het hem niet om het boek aan de man te brengen. Tot zijn dochter afgelopen jaar alsnog een poging waagde. En met succes. "Hoe verder het weg is, hoe meer interesse de mensen in die periode lijken te krijgen. Ook de jeugd", meent Willem.
Bekijk hier de video. De tekst gaat eronder verder.
De oorlogsverhalen van Willem verschijnen als boek
De heftige belevenissen van inwoners uit die tijd waren moeilijk voor hen om te delen, herinnert Willem zich. "Maar ze wilden het aan mij vertellen, omdat ze wisten dat ik het ook meegemaakt heb als kind."

'Opgeschreven wat mensen meemaakten'

"Mensen hebben onder de meest vreselijke omstandigheden Arnhem moeten verlaten. Die werden door de Duitsers weggestuurd", weet Willem. "Sommigen vielen om van moeheid. Anderen werden ziek van difteritis of geelzucht. Alles wat die mensen meemaakten, heb ik opgeschreven."
Een verhaal dat indruk maakte op Willem was dat van een agent die hielp de inwoners te beschermen. "Die werd op zijn fiets doodgeschoten: hij zat dood op zijn fiets tegen een hek aangeleund. Terwijl hij vlak daarvoor nog mensen hielp."

'Bloed liep door de straten'

Op die dag zijn veertig burgers gesneuveld, vervolgt Willem. "Ook werden er paarden midden op straat geslacht. Het bloed liep dus letterlijk door de straten."
De Engelsen hebben zich in die tijd 'letterlijk voor ons doodgevochten', realiseert Willem zich. "Maar hun vliegeniers hebben gewoon willekeurig op onschuldige burgers staan schieten met hun mitrailleurs", zegt hij op basis van de gesprekken die hij voerde voor zijn boek.
Tekst gaat verder na de afbeelding.
Het boek 'Arnhem, een verlaten stad' van Willem Looijs
Het boek 'Arnhem, een verlaten stad' van Willem Looijs © Omroep Gelderland
"Ze kwamen vanuit Arnhem naar Apeldoorn, waar die mensen ook heen liepen. Dus die werden in de rug beschoten, terwijl er geen Duitser in de buurt was", vertelt Willem verontwaardigd. "Er vielen doden onder mensen die gewoon op een bekertje soep stonden te wachten. Je kunt het je niet voorstellen, maar het gebeurde echt. Daar kan ik me over opwinden."
Zelf herinnert Willem zich nog hoe zijn vader geopereerd moest worden. "Hij had een geperforeerde maag. Dat was op 17 september." Samen met zijn moeder ging de 4-jarige Willem naar het ziekenhuis. "Dat werd beschoten en er werden bommen gelanceerd. Het ziekenhuis stond letterlijk te trillen."

'Hele hoofd sloeg eraf'

Daar zag hij een granaat door het raam komen die tegen de muur ketste en een man precies in het hoofd raakte. "Dat ging met zo'n klap dat zijn hele hoofd eraf sloeg. Dat hebben we dus gezien", vertelt Willem ontdaan. Zuster Ariëns, die eerder over hetzelfde incident sprak bij Omroep Gelderland, had in die situatie nog het benul om hen naar de gang te brengen, weet Willem nog. "Daarbij stapten we over de scherven en splinters heen."
Christusbeeld viel precies op het bed van mijn vader
Een Christusbeeld dat aan de muur hing, viel op dat moment door alle trillingen precies op het bed van zijn vader, vervolgt Willem. "Waarop een Duitser riep: Herr Looijs, du überlebst diesen Krieg!" En dat gebeurde ook.
Vervolgens stak Willem met zijn moeder de Utrechtseweg over waar hij een hand van een Brit op de grond vond. "Dus daar sta ik mee. Ik hoorde niets meer, geobsedeerd door die hand. Mijn moeder zorgde dat ik die weer liet vallen. Toen renden we terug naar de stad en stond daar een dode militair verstijfd met zijn geweer in de aanslag. Toen wij daar langsliepen, viel hij om", vertelt Willem terwijl hij zijn zojuist uitgebrachte boek ter illustratie op de tafel laat ploffen.

'Anders gaan verhalen verloren'

Er zijn niet heel veel overlevenden meer van de evacuatie, verklaart uitgever Wessel Blei van 18.02 publishing waarom hij het boek uitgaf. "Anders gaan die verhalen gewoon verloren." Wat dit boek volgens hem toevoegt aan alles wat er al over de Tweede Wereldoorlog is geschreven, is dat dit het verhaal is van wat de gewone burger toen meemaakte. "Je kijkt mee over de schouder van degene die het beleeft."