Het ware verhaal over de torenspits van Bi-Ba-Bommel

'En te midden van die rommel, rommel, dreef de torenspits van Bi-Ba-Bommel', wie is er niet opgegroeid met dit tamelijk dramatische volksliedje? Volgens Weyenberg zit er wel degelijk een kern van waarheid in de tekst. “De spits is meerdere keren afgebrand. Toen de toren in de 15e eeuw gebouwd werd, kwam er een mooie slanke hoge spits op te staan. Maar dat heeft slechts een jaar of veertig geduurd."

De officiële lezing is dat de eerste spits in 1538 door de bliksem werd getroffen en jammerlijk afbrandde. Enkele jaren later - in 1545 en 1546 - werd de nieuw opgebouwde toren weer getroffen door blikseminslagen.

“Maar het is wel erg toevallig dat dat telkens gebeurde vlak nadat Zaltbommel onder de invloed van het bisdom ‘s Hertogenbosch kwam. Omdat Zaltbommel in een grensgebied lag, verschoven de grenzen van de bisdommen nog wel eens en viel Zaltbommel afwisselend onder de invloed van Utrecht en 's-Hertogenbosch. En daar ging het mis, want een kerktoren mocht niet hoger zijn dan die van de kathedraal van het het bisdom, waar hij onder viel”, legt Weyenberg uit.

De toren van Zaltbommel was ongeveer 100 meter hoog, geen probleem dus bij Utrecht met zijn 112 meter hoge domtoren. Maar de toren van de Sint Jan in Den Bosch was maar een kleintje, met zijn 73 meter een stuk lager dan de Bommelse toren. “Op een gegeven moment hoorden we bij het bisdom van ‘s Hertogenbosch, en prompt sloeg de bliksem in de toren. Vervolgens hoorden we weer heel even bij Utrecht en toen we daarna weer onder Den Bosch vielen, werd de toren direct weer verwoest door noodweer. Toeval? Ik heb zo mijn twijfels!”, zegt de kerbeheerder.

De kerk herbergt nog meer bijzondere kenmerken. Zo is aan de buitenkant van het schip een klein dichtgemetseld raam te zien. Weyenberg: “Ooit zat hier een doorgeefluik voor een non, die zichzelf had laten inmetselen, om dichter bij God te kunnen zijn. Ze zat de hele dag te bidden in haar zelfgekozen cel en was afhankelijk van de gulle gaven van de inwoners van Zaltbommel. Zij reikten haar door dit luikje eten en drinken aan. Blijkbaar waren ze heel vrijgevig en vroom, want de non is uiteindelijk weldoorvoed aan ouderdom gestorven."

De kerkbeheerder neemt de cameraploeg mee naar het schip van de kerk en wijst op een vreemde knik in een toog. Hij vertelt: “Ooit stond hier een kleinere kerk, en daar hebben ze deze grote kerk omheen gebouwd. Later zijn ze begonnen met de toren en toen is er een rekenfout gemaakt. Het bleek dat de toren ongeveer 15 centimeter lager staat dan de kerk en dat hebben ze moeten corrigeren, vandaar die asymmetrische knik.”

De kerk is overigens opvallend uitbundig gedecoreerd voor een protestantse kerk. Dat komt omdat Zaltbommel in 1672 heel even in handen is geweest van de rooms-katholieke Fransen. Zij zijn direct begonnen met het verfraaien van de plafonds en de muren van de witgekalkte Sint-Maartenskerk. Toen de kerk weer in protestantse handen viel, hebben ze het zo gelaten omdat ze het eigenlijk wel mooi vonden. En daar kunnen wij nu nog van genieten.

Wilt u de fraaie plafondschilderingen, het doorgeefluik, de vreemde knik in de toog en bijvoorbeeld het prachtige orgel van de Sint Maartenskerk komen bewonderen, kijk dan op de website van de Sint-Maartenskerk voor openingstijden.