Achterhoek

Geitenstop of niet: aantal geiten in Gelderland explosief gestegen

Het aantal geiten in Gelderland is explosief gestegen.
Het aantal geiten in Gelderland is explosief gestegen. © Omroep Gelderland
ARNHEM - Ondanks dat er vier jaar geleden een geitenstop werd ingesteld in Gelderland, zijn er flink meer geiten bijgekomen. Uit onderzoek van Omroep Gelderland blijkt dat het aantal volwassen melkgeiten in onze provincie sindsdien met 50 procent is gegroeid.
Al jaren worden mensen ziek in de omgeving van geitenbedrijven. Dat was in 2017 voor de provincie Gelderland reden om met onmiddellijke ingang een geitenstop in te stellen. Maar die geitenstop betekent dus niet dat er geen geiten zijn bijgekomen.

Meer dan 100.000 geiten

Sinds begin deze eeuw is de geitensector geëxplodeerd. Geitenmelk blijkt voor veel agrariërs een goede boterham op te leveren. Het is een miljoenenbusiness. Het ene na het andere geitenbedrijf ontstaat.
Tot 2007 zijn er in Gelderland steeds meer volwassen melkgeiten. Als in dat jaar de Q-koortsepidemie uitbreekt en mensen ziek worden en zelfs overlijden, stagneert het aantal dieren. Maar als er een verplichte vaccinatie wordt ingesteld voor geiten en schapen, groeit de markt weer.
In 2017, het jaar waarin de geitenstop wordt ingevoerd, zijn er 74.000 volwassen melkgeiten in Gelderland. In 2020 is dat aantal gegroeid tot 110.805 geiten: een stijging van 50 procent.
En het einde lijkt nog niet in zicht. Want de eerste vier maanden van dit jaar zijn er namelijk alweer ruim 8000 volwassen geiten bijgekomen. En ook als je kijkt naar de regels, dan is er ruimte voor nog meer groei.
Geitenstop of niet: aantal geiten in Gelderland explosief gestegen
Geitenstop of niet: aantal geiten in Gelderland explosief gestegen © Omroep Gelderland
Waarom een geitenstop? In augustus 2017 voert de provincie Gelderland een geitenstop in. Vanaf dat moment worden er geen nieuwe vergunningen meer in behandeling genomen. Reden: mensen die in de buurt wonen van een geitenhouderij worden ziek. Ze hebben last van hun luchtwegen of krijgen zelfs een longontsteking. Onderzoek moet uitwijzen waardoor die klachten ontstaan.

Geitenstop wassen neus?

Omwonenden van die geitenboerderijen zijn geschokt dat - ondanks de risico’s voor hun gezondheid - er zoveel volwassen melkgeiten zijn bijgekomen. "Die geitenstop is geen stop", zegt Paul van der Krogt uit Gendt. Hij woont in de buurt van een geitenbedrijf. "Als je je druk maakt over de volksgezondheid, dan is dit in mijn ogen een onmogelijkheid."
In de Achterhoek zijn ze ook verbaasd: "Die geitenstop, dat is een wassen neus", zegt Jan Loskamp uit Zelhem. "Wat betekenen die woorden als je er toch meer geiten bij hebt gekregen?"

Longontstekingen en luchtwegaandoeningen

Overal in de provincie komen omwonenden van geitenstallen met talrijke verhalen over gezondheidsklachten. "Ik word ziek, mijn buren worden ziek", zegt Van der Krogt. "De dokter heeft zelfs tegen ons gezegd dat we moeten verhuizen", vertelt Loskamp. "Wij wonen volgens hem in ongezonde lucht."
Het RIVM onderzoekt op dit moment hoe het kan dat mensen die in de buurt van geitenhouderijen wonen vaker een longontsteking hebben. Door corona lopen de onderzoeken vertraging op. Het duurt nog tot zeker 2024 voor de eindconclusie op tafel ligt.
Onderzoeksplatform Follow the Money rekende eerder uit dat van de twee miljoen Gelderlanders ongeveer 375.000 mensen meer kans hebben om ernstig ziek te worden. Dat is 1 op de 6. Zij wonen binnen een straal van 2 kilometer van een geitenboerderij.

Geitenhouders in de knel

De geitenstop is inmiddels verlengd, waardoor geitenhouders nog langer klem zitten. De situatie heeft ook een grote impact op hen. Niet alleen als ondernemer, maar ook als mens. "Het is verschrikkelijk, dramatisch", zegt geitenboer Alexander van der Schans uit Hurwenen.
Jos Tolboom van de vakgroep LTO Melkgeitenhouderij hoort verschillende verhalen van geitenhouders: "Als je met je buren in discussie raakt omdat ze ziek worden van jouw bedrijf, dan doet dat gewoon pijn. Ook al kunnen ze je in juridische of financiële zin, niets maken, dat zal allemaal best. Het zijn wel je buren."

Economie belangrijker dan volksgezondheid

Mensen die in de buurt van geitenstallen wonen hebben het gevoel dat economische belangen zwaarden wegen dan hun gezondheid. "Geld is belangrijker", zegt Paul van der Krogt. "Als je volksgezondheid belangrijk vindt, dan doe je dat niet."
"Het is het gouden kalf, ze dansen er om heen en vinden het allemaal geweldig. En ook de gedeputeerde danst mee", stelt Paul van Haren van de Stichting Dorp en Landschap Bommelerwaard.

Weten hoe het bij jou in de buurt is?

De problematiek rondom intensieve veehouderij gaat verder dan alleen het aantal geiten. Omroep Gelderland verzamelde daarom informatie over het aantal dieren die in Gelderland per bedrijfslocatie gehouden mogen worden en zette die cijfers op een kaart.
Je kunt zoeken op een gemeente om te zien hoeveel dieren daar in totaal gehouden mogen worden. Of klik op een cirkel om te zien hoeveel dieren er op die specifieke locatie vergund zijn. Door op een diersoort bovenaan de kaart te klikken kun je bepaalde groepen dieren wel of juist niet tonen.
Verantwoordelijk gedeputeerde van de provincie Gelderland is Peter Drenth. Zijn reactie is donderdagmiddag te lezen bij Omroep Gelderland. Meer informatie over dit onderwerp is te vinden in ons dossier.