Nieuws

'Een Ferrari zonder remmen', hoogleraar probeert gedrag pedojagers te verklaren

Hoogleraar ontwikkelingspsychologie Toon Cillessen van de Nijmeegse Radboud Universiteit.
Hoogleraar ontwikkelingspsychologie Toon Cillessen van de Nijmeegse Radboud Universiteit. © Omroep Gelderland
ARNHEM - Media, social media en groepsdruk kunnen een rol hebben gespeeld in het ontstaan van de pedojaaghype die ontstond in de maanden voorafgaand aan de gewelddadige dood van de 73-jarige Jan in het Arnhemse Spijkerkwartier. Dat stelt hoogleraar ontwikkelingspsychologie Toon Cillessen van de Radboud Universiteit. Ook vraagt hij zich af in hoeverre dat gedrag de vaak jonge daders kan worden aangerekend.
Met name in Oost-Nederland was het pedojagen een grote hype in de tijd van de dood van Jan, vorig jaar oktober. Het gaat daarbij vaak om groepen jongens of jonge mannen die hun slachtoffers meestal via chatsites proberen uit te lokken om naar een plek toe te komen waar ze seks denken te gaan hebben met een minderjarige.
Daar aangekomen worden ze door de groep opgewacht die de vermeende pedofielen publiekelijk aan de schandpaal nagelt, bijvoorbeeld door filmpjes op social media te plaatsen. Regelmatig komt daar ook geweld bij kijken. In het geval van Jan zelfs met de dood tot gevolg. Dinsdag volgt de uitspraak tegen de grotendeels minderjarige verdachten in die zaak.
Bekijk de video. De tekst gaat daaronder verder.
Hoe om te gaan met pedojagende jongeren?
Wat maakt dat een fenomeen als pedojagen ineens een hype kan worden?
De relaties met leeftijdgenoten is een belangrijke factor, legt Cillessen uit. "Jongeren, vooral jongens, doen dit in groepen. Het is gedrag dat je doet om populair of stoer te zijn in de ogen van je groep. Waarmee je kunt laten zien dat jij iets durft. Het gaat om groepsdruk: wat doe je om status te verwerven? Dat hoort ook erg bij die leeftijd."
Het gedrag van de jongeren die op 'pedojacht' gaan, komt niet in de eerste plaats omdat ze bezorgd zijn over pedofielen in de samenleving, denkt Cillessen. "Ze zoeken de grenzen van gedrag op en willen zich in de groep bewijzen naar elkaar. Hetzelfde kan gelden voor drugsgebruik, overmatig drinken of supporters van een andere voetbalclub in elkaar slaan."
Ook de aandacht in de media kan een versterkende rol spelen, meent Cillessen. "Die verhoogt natuurlijk het aanzien van het gedrag als je kunt laten zien dat je daarmee in het nieuws bent gekomen."
Vervolgens wijst de hoogleraar naar de social media om anderen aan te zetten hetzelfde te gaan doen. "Een hype verspreidt zich via die interacties. Op social media beïnvloeden jongeren elkaar. Ze zien het gedrag van elkaar en zitten in netwerken die wij niet kennen. Dat leidt tot kopieergedrag."
Welke verantwoordelijkheid vindt u dat media in dit soort situaties hebben?
"Nieuws is nieuws", erkent Cillessen. "Daar moet objectief over gerapporteerd worden. Je ziet wel dat de politie zich in dergelijke situaties bij crimineel gedrag regelmatig zorgen maakt over het copycat-fenomeen." Aandacht geven aan het thema of, zoals nu, het gesprek erover aangaan is wel 'heel belangrijk', meent Cillessen.
Je kunt het ook omdraaien door bijvoorbeeld in de media te laten zien dat bepaald gedrag wordt afgekeurd, betoogt Cillessen. "Daarnaast hoop je dat er in de eigen sociale netwerken van die jongeren mensen zitten die zeggen: dit gedrag is niet oké. De negatieve invloed kan dus ook worden gedraaid naar een positieve invloed."