Nieuws

Zoek je een feestelijk recept voor Pinksteren? Probeer eens een duivekater

NIJMEGEN - Pro-brooddiëten en anti-brooddiëten, zelfbenoemde voedseldeskundigen buitelen al jaren over elkaar heen met adviezen over hoeveel brood we wel of niet moeten eten. Maar of het je het nou gezond vindt of niet, brood is al duizenden jaren één van de belangrijkste voedingsmiddelen van arm én rijk. Het kwam dan ook meerdere keren per dag op tafel, zoals te zien is op talloze schilderijen en prenten. Onlangs bracht historica Manon Henzen haar Historisch Bakboek Brood uit, met broodrecepten uit vierduizend jaar geschiedenis. Presentator René Arendsen leert een 17e-eeuws feestbrood bakken.
Geef het volk brood en spelen, daarmee houd je het tevreden. De leiders van het oude Rome wisten het al: zij deelden gratis brood uit aan de burgers van hun stad om stemmen te winnen en het volk rustig te houden.

'Niemand schreef recept op'

Brood is door de eeuwen heen onverminderd populair gebleven, zo blijkt uit onderzoek van Manon Henzen van Historisch Kookatelier eet!verleden. Zij speurde in archieven, bibliotheken en privécollecties naar oude broodrecepten: "Een flinke speurtocht, want er zijn uit de afgelopen eeuwen nauwelijks broodrecepten overgeleverd. Brood bakken was zó gewoon, dat niemand op het idee kwam om het recept op te schrijven. De fijne kneepjes van het bakken werden van moeder op dochter overgeleverd."
Gelukkig kwam Henzen toch nog wel een paar geschreven recepten tegen in kookmanuscripten en oude receptenboekjes. Daarnaast haalde ze informatie uit andere historische teksten, zoals menu’s, voorraad- en inkooplijsten, medische geschriften en landbouwtraktaten. Aangevuld met afbeeldingen van brood op prenten en schilderijen en archeologische vondsten leverde dat gelukkig voldoende informatie op voor een bakboek vol historische broodrecepten.
De tekst gaat verder onder de foto.
In het bakboek staan broodrecepten uit vierduizend jaar geschiedenis
In het bakboek staan broodrecepten uit vierduizend jaar geschiedenis © Omroep Gelderland

Oudste broodrecept uit de geschiedenis

Het oudste broodrecept in het boek is bijna vierduizend jaar oud. Het recept is gevonden op kleitabletten uit Mesopotamië van circa 1750 voor Christus. Het zijn platbroden gevuld met ui, prei, knoflook en vissaus. Ze zijn een beetje vergelijkbaar met naanbroden uit India, die ook op dezelfde manier worden gebakken. Het zogenaamde sebetu-brood is de oudste broodsoort die bekend is uit de geschiedenis en was onderdeel van een recept voor een vogeltjespastei.

Feestbrood voor Pinksteren

Broodrecepten van vroeger verschillen op details van moderne recepten, zo gebruikte men in het verleden andere smaakmakers en zijn sommige oude graansoorten in de vergetelheid geraakt. Maar het brood bakken zelf is door de eeuwen heen nauwelijks veranderd, de ingrediënten en baktechnieken zijn min of meer hetzelfde gebleven.
Ridder René waagt zich vandaag aan een feestelijk brood uit de 17e eeuw van fijn tarwemeel met melk, gist, echte boter en suiker, luxe ingrediënten voor die tijd. De lichtzoete duivekater werd tijdens feestdagen gegeten in Nederland en Vlaanderen en is dus een ideale traktatie voor Pinksteren!
Hoe Ridder René het als bakker doet, zie je hier:
Ridder René bakt een duivekater

Recept duivenkater van Historisch Kookatelier eet!verleden

Ingrediënten:
1 kilo tarwebloem
100 gram suiker
12 gram gedroogde gist
450 ml lauwwarme melk
2 eetlepels zachte boter
16 gram zout
1 ei (om te bestrijken)
Bereiding:
Doe de bloem en de suiker in een kom, Maak een kuiltje in het midden en doe er de gist in. Giet er een plensje van de lauwwarme melk op en laat circa 5 minuten staan tot het begint te schuimen. Doe de rest van de melk, de boter en zout erbij en meng door elkaar. Stort het deeg op je werkblad en kneed het deeg in 10 à 15 minuten tot een soepel en glad deeg. Als het deeg te droog is, voeg je wat extra melk toe.
Bol het deel op, punt het op, leg het in een ingevette kom en laat afgedekt 30 minuten rijzen. (Hulp nodig bij het opbollen of oppunten? Kijk hier voor een cursus historisch broodbakken)
Vorm de duivenkater in een langgerekte ruit. Druk daarvoor de puntige bol een beetje plat en trek voorzichtig aan de uiteinden. Duw en trek voorzichtig tot de gewenste vorm. Knip de boven- en onderkant drie keer in, zodat je vier strengen hebt. Rek deze een beetje uit en leg ze in een krul (zie de reportage hierboven). Laat het brood afgedekt circa 1 uur rijzen, totdat de duivenkater in volume is verdubbeld.
Verwarm de oven ruim van tevoren voor op 220 graden.
Decoreer het brood door het sierlijk in te snijden of te knippen. Kluts het ei los en smeer de duivenkater er goed mee in.
Zet de duivenkater in de voorverwarmde oven en zet de temperatuur terug naar 200 graden. Bak de duivenkater in circa 30 minuten gaar en goudbruin.