Geen 'zuiver democratisch proces' in Arnhem tijdens coronacrisis

Het gaat dan bijvoorbeeld om regelingen voor gesubsidieerde instellingen. "In een zuiver democratisch proces had het college de maatregelen eerst aan de raad voorgelegd", schrijft de rekenkamer. Dat is volgens haar dus niet gebeurd, niet vooraf en niet achteraf. "Hiermee zou het college de raad in staat hebben gesteld om mede richting te geven aan principiële keuzes over de inzet van Arnhemse middelen."

Wel is de gemeenteraad actief geïnformeerd over de besluiten die het college nam, zien de onderzoekers. Ook zou de raad geen scenario's of alternatieven op het gebied van financiën en beleid zijn voorgelegd bij de Arnhemse coronaherstelagenda. "Dat had zeker wel gekund." Kaders stellen of richting geven was daardoor volgens de onderzoekers onvoldoende mogelijk voor de raad.

Wel kwam het college eind vorig jaar met een afwegingskader dat moet helpen om bijvoorbeeld maatregelen voor ondernemers te maken en toetsen. Daarmee zou het college handvatten krijgen om de verdeling van de middelen te toetsen en de raad om deze te controleren. Maar hoe verschillende belangen in de praktijk worden gewogen is de onderzoekers niet duidelijk geworden.

Door het stellen van vragen en indienen van voorstellen, stelt de Arnhemse gemeenteraad zich actief op, vindt de rekenkamer. "Waar het college de besluitvorming over maatregelen niet heeft voorgelegd, heeft de raad op deze manier zichzelf als kaderstellende speler in de besluitvormingsarena geplaatst, ook al ging het daarbij 'slechts' om aanvullende maatregelen."

"Het college reageert weliswaar actief op de meeste verzoeken, maar had de raad steviger in positie kunnen brengen door zelf op voorhand de raad te voorzien van informatie", valt te lezen. De manier waarop de raad is bediend heeft hem niet in staat gesteld 'echte keuzes' te maken, concluderen de onderzoekers.

De rekenkamer adviseert om, misschien wel juist in crisistijd, uitgangspunten met een duidelijke focus te hebben. Heldere ambities en doelen, hebben volgens haar ontbroken. "In de eerste periode van een crisis is het lastig om als raad actieve betrokkenheid bij besluitvorming te eisen zonder dat dit ten koste gaat van de slagvaardigheid. Toch lijkt het niet nodig dat een gemeenteraad langer dan twee maanden een passieve rol accepteert."

Het college noemt het rekenkamerrapport in een brief 'waardevol'. Het ziet dat 'terecht' erg de nadruk wordt gelegd op de kaderstellende rol van de raad. "Het was balanceren tussen direct handelen en zorgvuldig vooruitkijken. Van week tot week waren wij bezig met maatregelen en aanvullende keuzes. En eigenlijk heeft het hele jaar die intensiteit gekend."

"Voortdurend hebben wij de raad in de positie en gelegenheid gebracht om vragen te stellen, aan te scherpen en bij te sturen", aldus het college. "En daar waar besluitvorming van de raad nodig was, is dat natuurlijk gebeurd. Wat ons betreft is dat wat in crisistijd past in een 'zuiver democratisch proces'", pareert het college de bevindingen van de onderzoekers.

Ook verdedigt het college de keuze om niet te werken met verschillende scenario's voor financiën of beleid. "Wij hebben ervoor gekozen om ons beeld voortdurend aan te passen aan de nieuwste inzichten, risico's en voorspellingen. We zien dit als een goede keuze."

De suggesties van de rekenkamer voor een sterkere kaderstellende en controlerende rol van de raad zal het college 'in overweging nemen'.