Nieuws

Digitale bijeenkomsten pijnigen de democratie: 'Van mijn tien vragen is er niet één beantwoord'

Carmen en Ine volgen een digitale bijeenkomst over de mogelijke komst van windmolens.
Carmen en Ine volgen een digitale bijeenkomst over de mogelijke komst van windmolens. © Omroep Gelderland
LAAG-KEPPEL - Weet je nog? Als er vroeger iets in de omgeving veranderde, zoals de komst van een rondweg of de bouw van een dorpshuis, dan kwam je samen met omwonenden in een zaaltje. Daar kreeg je informatie, kon je vragen stellen en in discussie gaan met de initiatiefnemers. Nu gaat alles via het beeldscherm. Maar wat betekent dat voor jou als burger?
We nemen de proef op de som in Langerak. Buurtbewoners maken zich grote zorgen over de vier of vijf windturbines van 230 meter hoog langs de Oude IJssel, die Landgoed Keppel wil plaatsen.
Omdat er in de samenleving steeds meer reuring lijkt te ontstaan is er een informatieavond georganiseerd om de omwonenden bij te praten. De avond is, uiteraard, digitaal.
Bekijk de video. De tekst gaat eronder verder.
Geen tijd voor discussie en minder mensen bereikt door digitaal vergaderen

Lijst met tientallen vragen

Ine Haanappel kijkt vanuit huis en buurvrouw Carmen Liebrand schuift ook aan. Beiden maken zich grote zorgen over de windturbines die mogelijk in hun achtertuin komen. "Je kunt je niet voorstellen hoe hoog dat eigenlijk is", zegt Carmen. "De hoogspanningsmasten hier zijn 60 meter hoog en de windmolens worden dus 230 meter hoog."
Carmen en Ine zitten samen in de inmiddels opgerichte actiegroep Tegenwind Oude IJssel. De leden van de groep hebben een lijst met tientallen vragen opgesteld en op die vragen willen ze vanavond, tijdens de bijeenkomst, graag een antwoord krijgen.

Digitale vermoeidheid

Daan de Bruijn van kennisinstituut Movisie doet onderzoek naar inwonerparticipatie. Hij ziet zowel voor- als nadelen van digitaal vergaderen. "Aan de ene kant zie je dat het voor sommige mensen toegankelijker is. Kijk bijvoorbeeld naar jonge mensen, die gaan normaal gesproken niet naar een zaaltje omdat ze een druk leven hebben. Nu loggen ze misschien wel even in."
Daan de Bruijn van kennisinstituut Movisie.
Daan de Bruijn van kennisinstituut Movisie. © Omroep Gelderland
Voorwaarde is volgens hem wel dat mensen enige betrokkenheid moeten voelen. "Als er nog geen betrokkenheid is, dan is het heel erg moeilijk om mensen erbij te betrekken."
Daarnaast merkt hij ook dat er een vorm van beeldscherm moeheid optreedt. "We staren de hele dag al naar ons beeldscherm, zowel voor werk als privé. Je ziet dat de motivatie om het te blijven doen afneemt."

Hoe praat ik digitaal mee?

Terug naar Carmen en Ine, die nog steeds de presentaties volgen. "Er zijn toch best veel mensen die het volgen vanavond", zegt Ine. "230 nu." Dit laat in ieder geval zien dat mensen op dit moment nog betrokken zijn. Al die mensen willen ook van alles weten.
In de chatfunctie kunnen mensen hun vragen stellen. Aan de andere kant van het beeldscherm worden er vragen uitgezocht en op die vragen wordt een antwoord gegeven. Er is ruim 35 minuten ingeruimd om vragen te beantwoorden. "Goh, dat is nou niet de meest gestelde vraag", zegt Carmen geïrriteerd.
"Wat je ziet is dat er twee manieren zijn om mensen mee te laten praten", legt De Bruijn uit. "Soms heb je digitale bijeenkomsten waarin mensen in een klein gezelschap met elkaar verder praten. Op dat moment kun je ook echt de verdieping zoeken."

Moderator bepaalt welke vragen beantwoord worden

Vanavond gebeurt dat niet. "Dat zie je bij vergaderingen waar heel veel mensen aan deelnemen. Vroeger zat je met tientallen of honderden mensen in een zaaltje en ontstond er soms een flinke discussie: dat heb je nu niet."
De Bruijn legt uit dat het aan de moderator ligt welke vragen er beantwoord worden. En dat gaat volgens hem ten koste van het democratisch gehalte van de avond: "Als er minder ruimte is om discussie te voeren dan doet dat wel wat met de avond en met het proces."
Carmen en Ine hebben hun best gedaan om antwoord op hun vragen te krijgen. "Ik heb ongeveer tien vragen gesteld en er is er niet één beantwoord", zucht Carmen. "Hier word je toch stil van."

Dit is wel de toekomst

Toch zijn er wel tips en trucs om dit soort bijeenkomsten te laten slagen. Volgens Movisie is het belangrijk om de communicatie aan de voorkant goed te doen: "Zorg dat je iedereen bereikt die je wil bereiken en kijk naar wat wat er al gedaan is."
De Bruijn hoopt dat gemeenten en andere initiatiefnemers van informatiebijeenkomsten zich hierin gaan verdiepen, want volgens hem heeft digitaal vergaderen zeker de toekomst. "Dit gaat niet meer verdwijnen. Maar het wordt wel én én, dus zowel fysiek als digitaal."