Brakel heeft een verborgen kasteelruïne met een unieke muur

Ook Jorien Jos, conservator bij Geldersch Landschap & Kasteelen, is nog nooit op de ruïne van kasteel Brakel geweest. Ze schreef een artikel over de bijzondere fragmentenmuur. “Het was de Gelderse edelman Wilhelmus van Dam van Brakel die de muur in de negentiende eeuw toevoegde aan de ruïne. Het is een zeldzaam fenomeen van een poëtisch aangelegde kasteelheer die verval tot kunst wilde verheffen.”

Slot Brakel ontstond in de dertiende eeuw aan de uiterste westgrens van het graafschap Gelre. In 1672 werd het kasteel verwoest tijdens de Franse inval in de Nederlandse republiek. Wilhelmus van Dam van Brakel bewoonde het naastgelegen landhuis vanaf 1811. Hij knapte de middeleeuwse ruïne op en presenteerde die als een blikvanger in het nieuw aangelegde landschapspark. De fragmentenmuur voegde Wilhelmus toe om enkele archeologische vondsten tentoon te stellen. Nog altijd zitten twee fragmenten van grafstenen bevestigd in de muur.

Jorien Jas ziet Wilhelmus van Dam van Brakel als een vernieuwer in de presentatie van cultureel erfgoed voor een breed publiek. Niet alleen presenteerde hij archeologie in een fragmentenmuur, hij opende ook een van de eerste kasteelmusea van Nederland. In het middeleeuwse poortgebouw van kasteel Brakel stelde Wilhelmus zijn historische objecten tentoon aan bezoekers. Volgens Jorien Jas was dat ook uniek voor die tijd: “Deze verzameling van oudheden en zeldzame voorwerpen wordt aan vreemdelingen ter bezichtiging getoond. Zij maken daar ook gretig gebruik van, zo blijkt uit een album dat bewaard is.”

Na Wilhelmus van Dam van Brakel bouwden ook andere kasteelheren een fragmentenmuur om historische objecten te presenteren. Voorbeelden waren te vinden in het Brabantse Heeswijk en het Betuwse Buren. Deze zijn in de loop van de tijd afgebroken. Door het verdwijnen van andere 19de-eeuwse particuliere fragmentenmuren is die van Brakel een uniek fenomeen.