nieuws
Dertig jaar na de vuurwerkramp in Culemborg: een reconstructie met de EOD'er die ter plaatse was
14 februari 2021, 14:30 • 3 minuten leestijd
CULEMBORG - Een enorme dreun, gevolgd door een aardbeving en vuurwerk dat alle kanten op schoot. Dertig jaar geleden ging het mis bij de vuurwerkfabriek in Culemborg. Twee mensen kwamen om het leven en de schade in de omgeving was groot. John Blokvoort werkte destijds bij de Explosieven Opruimingsdienst van Defensie (EOD) en was ter plaatse.
Blokvoort werkte net voor de EOD in Culemborg, toen de vuurwerkfabriek explodeerde. "Ik heb in mijn veertig jaar werk veel explosies gezien, maar dit was een hele heftige. De brokstukken van de fabriek lagen anderhalve kilometer verderop", vertelt hij.
De luchtdrukgolf was zo krachtig dat sommige auto's die, honderd meter verderop, op de A2 reden in de reling belandden.
De winterse dagen die we nu hebben, maken de herinnering extra levend. Want ook dertig jaar geleden was het helder weer en had het gevroren. "We hadden toen net zulk weer", weet de explosievendeskundige nog.
In de winter zijn mensen statisch geladen
Een mogelijke rol voor het winterse weer
De exacte oorzaak van de explosie is nooit bekend geworden. Al is winters weer een risicofactor voor de fabricatie van vuurwerk, weet Blokvoort.
Door het koude, maar heldere weer is de kans namelijk groot dat personeel statisch geladen is. Blokvoort legt uit: "In de winter zijn mensen vaker statisch geladen door de droge lucht. Je kent het misschien wel als je een deurklink pakt en een schok krijgt. Zo'n vonkje op kruit kan voldoende zijn."
Wanneer vuurwerk eenmaal brandt, kan het overgaan in een massaexplosie - zoals in Culemborg gebeurde. In vuurwerkfabrieken zijn maatregelen om personeel te ontaarden aanwezig, zoals de juiste luchtdruk en vloeren.
Een laatste kus
Omdat de oorzaak van de ontploffing nooit bekend werd, gaan in de polder verschillende verhalen rond. Zo zouden de dochter en schoonzoon van de eigenaar, die omkwamen tijdens de ramp, in de haast vergeten zijn zichzelf te ontaarden.
Ook gaat het tragische verhaal rond dat de vrouw haar man een kus gaf, voordat ze wegging. De kus zou voor het vonkje hebben gezorgd dat oversloeg op het kruit en de ontploffing veroorzaakte.
De kus zou voor een vonkje hebben gezorgd
Strengere voorschriften
De regels voor de opslag en productie van vuurwerk zijn aangescherpt sinds de vuurwerkramp in Enschede, een ramp die jaren na Culemborg plaatsvond. Volgens sommigen hadden politici in Den Haag kunnen leren van het onderzoek dat TNO deed naar de ontploffing in Culemborg, maar het rapport kwam in een la terecht en met de aanbevelingen van TNO werd niets gedaan. Volgens Blokvoort moeten verkopers en handelaren sinds de vuurwerkramp in Enschede, waarbij 23 mensen om het leven kwamen, aan strengere maatregelen voldoen.
Al is handhaving volgens hem net zo belangrijk als de regelgeving zelf: "Wanneer het fout gaat, zien we vaak achteraf dat mensen zich niet aan de regels hebben gehouden."
