Achterhoek / Arnhem en omstreken

Burgemeester van Aalten wil aandacht voor Gelders rampjaar

Ridder René in gesprek met burgemeester Stapelkamp.
Ridder René in gesprek met burgemeester Stapelkamp. © Omroep Gelderland
BREDEVOORT - Wie denkt dat 2020 het grootste rampjaar uit de Gelderse geschiedenis was, heeft het mis. Onze provincie kent vele jaren die dramatisch verliepen. Het jaar 1572 is daar een goed voorbeeld van.
Een stad als Zutphen werd in dat jaar meerdere keren aangevallen door verschillende legers die streden in de Tachtigjarige Oorlog. Burgemeester Anton Stapelkamp van de gemeente Aalten wil volgend jaar aandacht besteden aan de gebeurtenissen van het Gelderse rampjaar 1572.
Gelderland was in 1572 nog een semi-autonoom vorstendom dat nog maar kort bij de Spaanse Nederlanden hoorde. Het raakte betrokken in een burgeroorlog die was uitgebroken tussen protestantse opstandelingen met Willem van Oranje als leider en katholieken die verder wilden onder Filips de Tweede, de koning van Spanje.
Tekst gaat verder onder de tekening.
Willem van Oranje en Filips de Tweede strijden om de Nederlanden.
Willem van Oranje en Filips de Tweede strijden om de Nederlanden. © / tekening: Danker Jan Oreel

Plunderingen en moordpartijen

In 1572 viel eerst een protestants leger in naam van Willem van Oranje Gelderland binnen. De aanvoerder was zijn zwager graaf Willem van den Bergh. Vooral de Achterhoek moest het ontgelden. In de buurt van Bredevoort werd klooster Schaer geplunderd.
Daarna trok het protestantse leger verder naar Zutphen. Ook hier werden kerken en kloosters vernield of in brand gestoken. Later herhaalden soldaten van Willem van Oranje deze plunderingen toen de prins zelf Zutphen bezocht. De Spanjaarden namen vervolgens wraak. Bij de verovering van 16 november 1572 moordden Spaanse soldaten een groot deel van de stadsbevolking uit.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Afbeelding uit de zeventiende eeuw uit het Rijksprentenkabinet
Afbeelding uit de zeventiende eeuw uit het Rijksprentenkabinet © / tekening: Danker Jan Oreel

Op 1 april verloor Alva zijn bril

Burgemeester Anton Stapelkamp is zich goed bewust van de gruwelijkheden die zich in 1572 afspeelden. Toch vindt hij het belangrijk dat we volgend jaar veel aandacht besteden aan deze gebeurtenissen.
“Het is dan precies 450 jaar geleden dat de watergeuzen op 1 april Den Briel veroverden. Dat wordt op sommige plaatsen traditioneel gevierd als de geboorte van Nederland. Het is belangrijk dat we nu ook aandacht besteden aan de duistere kanten van de Tachtigjarige Oorlog. Uiteindelijk kwam daar wel Nederland als zelfstandige staat uit voort.”
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Aanval op Zutphen in 1572 uit de serie Historieprenten van Museum Boymans van Beuningen
Aanval op Zutphen in 1572 uit de serie Historieprenten van Museum Boymans van Beuningen © / tekening: Danker Jan Oreel

Veel ellende, weinig resultaat

In de gemeente van Anton Stapelkamp is Bredevoort een plaats die is aangevallen in 1572. Bewoner Hans de Graaf heeft zich in de geschiedenis van het stadje verdiept. Hij laat een origineel zwaard zien dat ooit van een Spaanse soldaat was.
De Graaf: “Dit zwaard bewijst dat Bredevoort nog lang in handen bleef van de Spanjaarden. In 1572 werd het stadje door de protestanten veroverd, maar daarna kwam het tot 1597 terug in Spaanse handen. De gebeurtenissen van 1572 richtten veel ellende aan, maar hadden eigenlijk weinig resultaat.”

Ridders van Gelre

Burgemeester Anton Stapelkamp vertelt vanavond in het Omroep Gelderland-programma Ridders van Gelre over zijn plannen voor 2022. Ook neemt hij de Ridders mee naar Bredevoort om te vertellen wat daar in 1572 precies gebeurde.
Over het precieze verloop van de gebeurtenissen aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog is nog veel onduidelijk. Daarom laat Erfgoed Gelderland dit voorjaar twee (kunst)geschiedenisstudenten onderzoek doen naar het precieze verloop van 1572 vanuit Gelders perspectief.
Bekijk de aflevering van Ridders van Gelre nu al:
Ridders van Gelre - 1572 in Bredevoort