Nieuws
Kritiek op Arnhems 'doofpotcollege' rondom discriminatierapport
5 februari 2021, 19:40 • 5 minuten leestijd
ARNHEM - Weggelakte passages en dossiers die voor burgers en journalisten verborgen blijven. De onderste steen moet boven om inzichtelijk te krijgen hoe het Arnhemse discriminatierapport jarenlang in de la kon blijven, vindt de gemeenteraad. Maar de opstelling van het college is bepaald geen toonbeeld van een open overheid, menen veel raadsfracties.
Het college laat weten alle informatie heel zorgvuldig te hebben doorgenomen en bekeken om zo te bepalen op welke manier deze beschikbaar gesteld kan worden. "We hebben de gevraagde informatie ter beschikking gesteld die betrekking heeft op het onderzoek. Alle passages in de documenten die over inclusie of personeelszaken gaan en geen betrekking hebben op het onderzoek zijn weggelakt", verklaart wethouder Jan van Dellen. Op specifieke vragen waarom het college bepaalde keuzes gemaakt heeft, gaat hij niet in.
Professor Hans Siebers van de Universiteit van Tilburg deed in 2018 onderzoek naar discriminatie binnen de gemeente Arnhem. Daaruit blijkt dat er sprake is van discriminatie op het gebied van personeelsbeleid. Het rapport verdween vervolgens in een ambtelijke la. Het werd pas onlangs openbaar gemaakt, na aandringen van de gemeenteraad.
Dat is opmerkelijk. Recent zegde demissionair premier Mark Rutte toe - in het debat over de toeslagenaffaire - dat de overheid altijd openheid van zaken hoort te geven. Bij een dossier horen ook e-mails, smsjes, appverkeer en opmerkingen van ambtenaren in de kantlijn. Dit om te voorkomen dat hele dossiers en rapporten worden zwartgelakt.
De zaak rondom het Arnhemse discriminatierapport, gaat bovendien juist over het gebrek aan transparantie binnen de overheid. Het rapport lag immers jaren op de plank, voor het na herhaald aandringen van ChristenUnie-raadslid Nathalie Nede naar buiten kwam.
'Indruk dat er veel te verbergen is'
Verschillende raadsfracties willen weten hoe dat heeft kunnen gebeuren en vragen daarom toegang tot alle communicatie en dossiers rondom dit onderwerp. Daar geeft het college gehoor aan door stapsgewijs brokjes informatie ter beschikking te stellen. Maar in plaats van de informatie digitaal aan te bieden, moeten geïnteresseerden naar het stadhuis om ter plekke dossiers te lezen. Kopieën maken is verboden. "Digitaal is het voor iedereen makkelijk toegankelijk", ziet Nede. Zij noemt deze keuze 'onbegrijpelijk'.
De informatie die nu beschikbaar is gesteld, behelst inmiddels een dikke stapel. Maar grote delen zijn weggelakt en zo onleesbaar gemaakt. Volgens het college dus omdat die niet over het onderzoek gaan. "Maar dat is geen grond om informatie niet te verstrekken", weet Mattijs Loor (D66). "Het wekt de indruk dat de gemeente veel te verbergen heeft."
Ook wordt in eerste instantie aangegeven dat er geen inzage wordt gegeven in het gevraagde sms- en appverkeer. Dat zou een te grote inbreuk maken op de ruimte voor bestuurders en ambtenaren om vertrouwelijk te kunnen brainstormen en persoonlijke opvattingen te delen. Nede meent dat sms- en appverkeer niet anders is dan e-mailverkeer. "Het is slechts een ander middel."
'WhatsApp geen doofpotservice'
"Er is geen wettelijke reden dit geheim te houden", vult Gerrie Elfrink (SP) aan. "Iedereen kent de appjes tussen minister Grapperhaus en burgemeester Halsema." Dat ging toen over de anti-racismedemonstratie in coronatijd op de Dam in Amsterdam. "Zij vonden het vast ook niet leuk dat deze gepubliceerd werden, maar ze werkten er wel aan mee. WhatsApp is geen doofpotservice voor bestuurders die zaken weg willen moffelen."
Na aandringen van enkele raadsfracties laat het college overigens weten alsnog de sms- en apphistorie met betrekking tot de inhoud van dit onderwerp ter beschikking te stellen.
En het vooralsnog laatste pakket is helemaal niet in te zien voor burgers en journalisten, maar alleen voor raadsleden en dan onder geheimhouding. Dat is omdat de communicatie volgens het college te eenvoudig naar personen te herleiden is. Maar de namen en functies kunnen ook worden vervangen, merkt Loor op.
'Hypocriete stellingname'
"Als die informatie niet openbaar is, kan de raad er ook niks mee", constateert Nede. "Daarnaast heeft het college zelf een voormalig hoofd personeelsbeleid genoemd in een raadsbrief. Deze stellingname komt daardoor hypocriet over."
Het gebrek aan openheid van het Arnhemse college wordt door de meeste raadsfracties bekritiseerd. Bovendien zit er een structuur in, menen verschillende raadsleden. Openbaarheid moet altijd het uitgangspunt zijn, vindt Loor (D66). "Er is geen tussenweg van een soort van openbaar of een beetje vertrouwelijk." Het college maakt het werk van de raad, journalisten en betrokken burgers volgens Loor onnodig moeilijk. "Dat is slecht voor de lokale democratie."
"Dit is een doofpotcollege", meent Elfrink. "De wethouders laten zien dat het verstrekken van de waarheid voor hen slechts een optie is: een politieke afweging. Discriminatie is fout, maar het toedekken van discriminatie door hoge ambtenaren en bestuurders is zo mogelijk nog erger."
'Gaat om politieke consequenties'
'Ronduit bizar' en 'niet aanvaardbaar', noemt Nico Wiggers (Arnhemse Ouderenpartij) de gang van zaken. De wethouder schiet tekort in zijn informatievoorziening, ziet ook Lea Manders (Arnhem Centraal).
Dit college maakt dit soort afwegingen in veel gevallen vooral vanwege de mogelijke politieke consequenties, ervaart Yildirim Usta (Denk Verenigd Arnhem). "Kwalijk", vindt Klaartje van Dillen (CDA) de beperkte openbaarheid van de stukken. "Zo kan het beeld ontstaan dat er zaken geheim worden gehouden. Een manier van werken, die niet de mijne is."
"Het college geeft helaas geen openheid van zaken", besluit Nede. "Vooral op het belangrijke thema van discriminatie is dat heel pijnlijk."
De VVD en PvdA van de betrokken wethouders Jan van Dellen en Martien Louwers willen op dit moment niet reageren op de vragen van Omroep Gelderland, net als hun coalitiepartner GroenLinks.
Zie ook:
