nieuws

'Te weinig ruimte voor kritiek op coronabeleid'

Filosoof René ten Bos.
Filosoof René ten Bos. © Omroep Gelderland
NIJMEGEN - In het coronadebat is er te weinig ruimte voor kritische tegengeluiden. Dat stelt Nijmegenaar René ten Bos, filosoof aan de Radboud Universiteit en voormalig Denker des Vaderlands. Dat moet anders, vindt hij.
In een uitgebreid interview met Vox, het onafhankelijke magazine van de universiteit, legt hij uit dat het nu alleen maar gaat over dat het aantal besmettingen koste wat kost omlaag moet. En dat bijna alle middelen daarvoor toegestaan zijn. "Kritiek daarop hoor je nauwelijks in de reguliere media. Terwijl: als iedereen het met elkaar eens is, gaat het mis. Als filosoof móet je daar gaatjes in proberen te schieten."

Niet veel meer dan een bejaardenziekte

In een samenleving gaat het niet alleen maar om volksgezondheid, zegt Ten Bos tegen Vox. "Er spreekt een enorme maakbaarheidsgedachte uit alle coronamaatregelen, alsof je dit virus zou kunnen elimineren. Dat valt nog allemaal maar te bezien."
Het gaat volgens hem veel te weinig over welke prijs we betalen voor alle coronamaatregelen. "[…] Als ik dit zeg worden mensen heel boos: het is toch niet veel meer dan een bejaardenziekte. Het patroon is precies hetzelfde als met de griep – ook helemaal geen onschuldige ziekte trouwens, dat is een wijdverbreide misvatting. Drie jaar geleden hadden we een waanzinnige griepgolf, maar toen reageerden we heel stoïcijns. Waarom gebeurt dat nu niet? Dat is de vraag die ik als filosoof heb."
Tijdens de genoemde griepgolf was de oversterfte 9.000. Afgelopen jaar overleden er 15.000 meer mensen dan verwacht, ondanks alle maatregelen. "Maar legitimeert dat alles wat er nu gebeurt?"

Je moet twijfelen

"Strikt gesproken weten wij helemaal niet welke strategie het beste is", zegt Ten Bos. "Daarom moet scepsis veel nadrukkelijker aanwezig zijn in het debat dan tot nu toe het geval is, vind ik. Je moet twijfel hebben bij alles wat je doet. Mondkapjes en de avondklok laten volgens hem zien dat het virus niet onze vijand is, maar onze angst voor dat virus.
De Nijmeegse filosoof vindt dat erg. “Door iets te verbieden, of juist te verplichten, beperkt de regering de vrijheid van burgers. Er is geen epidemie geweest in de geschiedenis of overheden hebben getracht de grip op de populatie te verstevigen."

Coronafascisme

In een interview met Café Weltschmerz (een YouTube-kanaal dat populair is onder complotdenkers) noemde Ten Bos dat ‘coronafascisme’. Dat leverde hem veel kritiek op, maar dat vindt hij niet erg. ‘Het is een vorm van fascisme zonder dat er fascisten zijn. Dat begrip heb ik ontleend van de filosoof Franco Berardi.
Hij bedoelt daarmee dat we allemaal dingen doen die we niet willen. "Toch doen we ze, met goede bedoelingen, omdat we ze noodzakelijk vinden. In de praktijk ontstaat er dan een situatie die je fascistisch kunt noemen. We verklaren massaal de oorlog aan het menselijk gedrag. Natuurlijke neigingen als knuffelen, of iemand omhelzen zijn nu fout verklaard. Terwijl iedereen weet hoe lastig gedragsverandering is. Ik vind dat griezelig, gewelddadig zelfs."

Van lockdown naar lockdown?

Je moet ook naar de lange termijn durven kijken, voegt hij daaraan toe. “Ook als dit virus voorbij is, zullen er weer nieuwe komen. Dat zagen we in het verleden ook, met de Mexicaanse griep, en SARS. Gaan we dan elke keer van lockdown naar lockdown? De huidige crisis drukt ons met de neus op één van onze zwakten. In feite kunnen we slecht met onze sterfelijkheid omgaan."
Niet alleen zijn interview bij Café Weltschmerz deed veel stof opwaaien. Ook zijn artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NtVG) waarin hij zich afvraagt of corona een ‘hype’ is, leidde tot boosheid.
Zijn Nijmeegse collega Ira Helsloot, hoogleraar besturen en veiligheid, noemde op LinkedIn Ten Bos’ NTvG-artikel een ‘mooi stuk’. Dat bericht werd dit weekend echter door LinkedIn verwijderd, omdat het zou ingaan tegen de 'Professional Community Policies’. Na kritiek werd het weer teruggeplaatst. Het lijkt zijn stelling dat er in het coronadebat te weinig ruimte is voor kritische tegengeluiden te bevestigen.

Zie ook: