GLD doc - Stilte in coronatijd

De ademhaling van je naasten, het geritsel van bladeren, het gezoem van een insect, het getrippel van de kat, het geklets van de buurvrouw: het zijn omgevingsgeluiden die zeker in stedelijk gebied vaak overstemd worden door pruttelende scooters of bestelbusjes en luid pratende mensen. Maar door de Coronacrisis is dit allemaal veranderd. Nu horen we opeens de kleine huis-tuin-en-keukengeluiden.

Verschillende personen komen aan het woord, allemaal ervaren zij de stilte op een andere manier.

Mirjam van der Vegt, auteur en stiltetrainer, schreef meer dan 20 boeken over rust en stilte. In deze lockdown ging ze grotendeels online en tekende ze en contract met Amerika en Duitsland voor haar boeken. De retraites en lezingen die ze jaarlijks geeft moesten afgezegd. Tijdens de lockdown zorgde ze ook voor haar kinderen. Het gezin verloor hun (schoon)vader in deze tijd door een heftig ongeluk en ervoer de stilte aan het ziekbed en rondom de begrafenis. Toch bracht deze periode nieuwe kansen en een interessante tijd om stilte op nieuwe manieren te zien ontstaan op nieuwe plekken. Ze noemt corona de nieuwe liefdestijd – kunnen we elkaar op nieuwe manieren leren liefhebben?

Erik doet geluidsmetingen via stichting Nederlandse Stichting Geluidshinder. De stilte en de rust zijn gezonder voor mensen en lokaal is het geluid op dit moment een stuk minder geworden. Met wel 3 decibel. "Dat klinkt als heel weinig, maar rekenkundig is dat een halvering van het geluid", legt Erik uit. "Daaruit zou je kunnen opmaken dat er nu 50% minder verkeer in de buurt van de meetpunten rijdt." Hij vindt deze stilte heerlijk en hoop dat het altijd zo blijft. Hij verwacht dat mensen hebben geleerd van deze Coronacrisis. Men gaat bewuster leven, minder doen en willen. Minder hectiek. Daardoor zal het mogelijk na Corona ook stiller kunnen blijven.

Martina is 31 jaar oud en woon in Apeldoorn. "Tijdens de de eerste lockdown heb ik meegedaan aan een bijzonder initiatief, ontwikkeld in tijden van corona: het Bomenfeuilleton en de teken-7-daagse. Samen ontdekken wat de bomen en de omgeving dichtbij je huis je leren in een tijd van bezinning. De eerste weken van de crisis vond ik het echt heel naar om geen (of weinig) mensen te ontmoeten, of alleen via het scherm. Ik woon alleen en heb momenteel geen werk, daarom ben ik daarna wel bewust op zoek gegaan naar de echte contacten en dat doet me goed. Inmiddels heb ik mijn draai erin gevonden, door bewust met mensen af te spreken. Ik kom uit een burnout-periode en het is nu tijd om stappen terug in de maatschappij te zetten. Het bomenproject helpt me hierbij. Daarnaast wil ik graag delen dat ik in stille dagen juist ruimte ervaar waarin ik God kan ontmoeten, in Zijn nabijheid kan zijn. Ik heb me verbaasd over reacties van andere mensen op de coronacrisis. Voor mij was de maakbaarheid al van het leven afgegaan. Soms gaan dingen nu eenmaal anders dan je zou wensen of verwachten. Daar moeten we mee leren omgaan.”

Laura is verantwoordelijk voor de sportafdeling bij een grote vrijetijdswinkel. In deze tijd ligt de focus op wintersport. Tijdens deze lockdown is zij met haar team wel aanwezig in de winkel. Ze pakken allerlei projecten op en daarnaast is er extra tijd om met elkaar te praten over deze periode. Hoe zij de stilte in de winkel ervaart: “Dat de winkel dicht is, voelt heel gek. De winkel is prachtig aangekleed, normaal zou het nu superdruk zijn. We waren daar ook gewoon op voorbereid, fingers crossed dat het door mocht gaan. Niet dus. Heel jammer. Ik zit al heel lang in de verkoop, ik houd heel erg van het contact met klanten. Nu doen we andere klusjes, maar ik mis de klantenverhalen. Het is altijd zo leuk om te horen welke plannen mensen hebben en het enthousiasme te delen. Ik barst van de energie en de passie en dat kan ik nu niet kwijt. Hierdoor kom ik minder voldaan thuis.

Thuis kan ik mijn verhalen wel kwijt bij mijn man. Hij is chef-kok, dus merkt ook wel de gevolgen van de coronacrisis. In het voorjaar heeft hij een paar weken thuis gezeten, nu doen ze in zijn restaurant veel met afhaal. We zijn dus beiden wel geraakt door de crisis, maar hoeven gelukkig niet stil te zitten. Ik ben blij dat ik toch nog naar mijn werk kan. De routine helpt om het vol te houden. Er zijn dagen dat we er als team een beetje doorheen zitten, maar dan helpt het om daar met elkaar over te praten: we zien elkaar als collega’s meer dan ons thuisfront, dus moeten het met elkaar doen.”

Joost van Bruggen

Joost is vogelaar. Hij maakt populatieschattingen en verspreidingsbeelden van kolonievogels en zeldzame broedvogels van Nederland. In het broedseizoen doet hij ook veldwerk, dit vindt hij het mooiste onderdeel van zijn werk. “Als ik veldwerk doe heb ik altijd mijn microfoon bij me. Zo ben ik altijd in de gelegenheid om opnames te maken van bijvoorbeeld de ochtendzang of als ik een afwijkend zanggeluid hoor. Dit jaar, met name in de eerste lockdown die gelijkviel met het broedseizoen, was het een feest om vogelgeluiden op te nemen. Vaak was de eerste opname meteen goed en dat is vrij zeldzaam. In Nederland hoor je altijd achtergrondgeluid. Het is echt een heel bijzonder jaar. Wat dit betreft is het jammer dat dit ook weer voorbij gaat. Natuurlijk goed voor de economie, maar ik word er heel blij van.

Ik ben me altijd heel erg bewust van geluid. ’s Avonds voor het slapen gaan draai ik soms rustige muziek, maar ik houd ook van herrie. Ik ben gek op festivals.Ik had kaarten voor PinkPop, wat heb ik gebaald dat dat niet doorging: ik had niet gedacht dat ik herrie zou missen. Ik houd van lawaai, als ik het maar bewust opzoek. Dit is zo’n bijzonder jaar...”

Alex is sinds 2004 is dierentuin-directeur. Samen met zijn vrouw vormen zij de vierde generatie in de geschiedenis van het dierenpark. Tijdens de lockdown in het voorjaar moest Burgers Zoo voor het eerst in het 107-jarig bestaan de deuren sluiten. Ook in deze tweede lockdown zijn bezoekers niet welkom en is het opvallend stil op het park.

“De dierentuin dicht is een hele grote verandering. Ik woon zelf als directeur ook op het park. Ik mis de bezoekers natuurlijk enorm. De reuring die dat geeft. Doodzonde dat ze niet mogen komen, terwijl ze zo graag willen. Je hoort het publiek altijd, nu niet. Dat blijft gek. Dierverzorgers en techneuten zijn natuurlijk wel aanwezig om goed voor de dieren te zorgen. De keerzijde is dat ik nu meer tijd met mijn gezin kan doorbrengen, dat vind ik heel fijn. Ik heb veel minder afspraken buitenshuis. Toen we hoorden dat we dicht moesten, schrokken we, maar al snel kwamen we in de actiemodus, het biedt ook kansen. In de Bush zijn we met de wegen aan de slag gegaan. Dat kon nu goed, omdat het publiek er dan geen last van zou hebben. De stilte heeft ook impact op de dieren. In de Bush bewegen de vogels vrijerlijk rond dan normaal. Dat is opvallend. Vooral toen de mensen weer mochten komen, merkte je dat de dieren daar aan moesten wennen. Maar dat was vrij snel weer ‘normaal’.”

Ik denk in deze tijd regelmatig terug aan vroeger. Ook vorige generaties hebben moeilijke tijden gekend. Zelfs de Slag om Arnhem was geen reden om Burgers Zoo te sluiten. Ik wil dit niet vergelijken met een oorlogssituatie, maar het is natuurlijk wel bijzonder dat dit soort grote gebeurtenissen de dierentuin niet klein krijgen. Mijn overgrootvader was al directeur, het ging van vader op zoon. Nu mag ik het doen. Uit vrije wil overigens, het is echt mijn eigen keus. Ik ben heel erg trots op het familiebedrijf.

De documentaire Genoeg van de stilte: wat de afwezigheid van herrie met ons doet is op 26 januari om 17.20 uur te zien bij Omroep Gelderland. De documentaire online (terug)kijken? Dat kan via Uitzending Gemist.