nieuws

Arnhemse flat leeggestroomd na fatale brand: 'De herinnering aan die nacht blijft'

De flat na de brand.
De flat na de brand. © Persbureau Heitink
ARNHEM - Makkelijk is het voor niemand, wonen in een flat die decor was van een groot menselijk drama. Een drama dat in de oudjaarsnacht het leven kostte aan een vader en zijn zoon, en een moeder en haar dochter zwaargewond achterliet. In het jaar na de vreselijke flatbrand aan het Gelderseplein stroomde iets minder dan de helft van de 99 woningen leeg.
Veel huurders kozen sinds die dramatische nacht voor een woning elders, al dan niet met een urgentieverklaring van de woningbouwvereniging. Als reden voor de exodus wordt dikwijls het leefklimaat in de flat sinds het drama aangegeven. "Ze hebben ons emotioneel in de kou laten staan", zegt een bewoner. Op dit moment staan volgens de de bewonerscommissie nog 26 appartementen leeg.
Tekst gaat verder na de video:
Bewoners trekken weg na de flatbrand

'Niet meer zoals het was'

"Veel goede vrienden zijn vertrokken," zegt een bewoonster van de tweede verdieping. "Het is niet meer zoals het was. Niemand maakt meer een praatje met elkaar. We leven hier nu maar een beetje langs elkaar heen."
Een jaar na dato herinnert weinig nog aan de tragedie die zich in de nacht van 1 januari afspeelde in de lift van de flat aan het Gelderseplein in de wijk Immerloo. Toen kwamen een 39-jarige vader en zijn 4-jarige zoontje om door een brand. Ze vierden de jaarwisseling bij familie en namen vanaf de vijfde verdieping de lift naar beneden namen. Ze kwamen de lift nooit meer uit. Vuurwerk, door tieners achtergelaten op een gedumpte bank in hal, was de oorzaak van de vlammen en verstikkende rook. Een moeder en dochter van hetzelfde gezin hielden zware verwondingen over aan de gebeurtenis.
De flat in de nacht van de fatale brand.
De flat in de nacht van de fatale brand. © Persbureau Heitink
De flat aan het Gelderseplein in december 2020.
De flat aan het Gelderseplein in december 2020. © Omroep Gelderland

Stil en donker

De flat kreeg het afgelopen jaar een opfrisbeurt als onderdeel van een renovatie die al voor het drama stond gepland. Er is nu een nieuwe lift, en de woningen zijn voorzien van nieuw glas en glanzende, witte, intercoms. Maar als de avond invalt, blijft het in veel appartementen stil en donker, simpelweg omdat er niemand meer woont.
Woningverhuurder Vivare wil niet zeggen hoeveel mensen het afgelopen jaar uit de flat vertrokken. Bewoners zijn openhartiger. Het afgelopen jaar vertrokken veertig huishoudens. Tien huurders maakten daarvan gebruik van een urgentieverklaring. Volgens een bewoonster is ook de criminaliteit in het complex toegenomen. "Die stilte die er nu heerst zorgt voor een onveilig gevoel."
De leegstand is aanzienlijk op sommige etages.
De leegstand is aanzienlijk op sommige etages. © Omroep Gelderland

Onzichtbare sporen

Het inferno van oud en nieuw laat onzichtbare sporen na. "Je wilt niet weten hoe zwaar we het sindsdien hebben gehad", vertelt flatbewoonster Hulya, die zelf op het punt staat te verhuizen. "Veel huurders zijn getraumatiseerd. Vluchtwegen waren er wel toen de brand uitbrak, maar zodanig dat je niet van je etage af kon. Dat zorgde voor angst en paniek. Er dreigde voor velen van ons een rookvergiftiging, omdat het nog lang heel erg bleef roken."
In de flat wonen ook de Carla en Gerrit Hendriks; ouders van de omgekomen vader en opa en oma van het overleden jongetje. Op straat praten we even met Carla, die zichtbaar verdrietig is. "Het is heel zwaar. Mensen vragen waarom we niet verhuizen, maar dit verdriet nemen we overal mee naartoe." Ze vertelt dat haar schoondochter nog veel last heeft van de brandwonden en nog niet op bezoek durft in de flat. Haar kleindochter wel. Maar die neemt de trap en niet de lift. "December wordt een zware maand waarin mijn zoon jarig is en we weer oud en nieuw hebben." Misschien dat ze volgend jaar wel eens uitgebreider hun verhaal willen doen, maar nu nog niet. Daarvoor is het verdriet op dit moment nog te groot.

Bewoners in de kou

Ze vervolgt: "Vivare heeft ons daarna volledig in de kou laten staan. De eerste maanden na de ramp werden er asbestsaneringsmaatregelen getroffen, terwijl wij nog in onze slechtgeventileerde woningen zaten. Het op- en neergaan met een noodlift - die hier maandenlang heeft gestaan - was een beproefing. Die kwam namelijk regelmatig stil te staan, vooral als kwajongens hem een trap gaven."
Op zich konden huurders zich wenden tot een traumateam, zegt Hulya. "Maar dat was er nooit als je het nodig had."
De verwoesting in de hal van de flat
De verwoesting in de hal van de flat © Omroep Gelderland

'Nog nooit eerder zo'n brand mee gemaakt'

Bleef Vivare in gebreke? In opdracht van de verhuurder deed hoogleraar Ira Helsloot met zijn bureau Crisislab onderzoek naar de flatbrand: "We hebben in Nederland niet eerder een dergelijke brand in zo'n flat met dodelijke slachtoffers mee gemaakt. Over zo'n lange periode zegt dat eigenlijk al dat de brandpreventie in dit gebouw, en ook in soortgelijke gebouwen goed geregeld is. Want er zijn namelijk wel degelijk vluchtroutes."

Betere voorlichting

Over de uittocht van bewoners is Helsloot kritisch: "Wat Vivare beter had kunnen doen, is beter voorlichten. Denk dan aan meterkastfolders en informatieborden over 'wat te doen bij brand'. En doe dat vooral nu ook met begeleidende voorlichting voor bewoners die de Nederlandse taal niet machtig zijn. Dan zal een nieuwe generatie bewoners beter begrijpen dat ze veilig zijn bij brand in deze flat."

Nog een onderzoek

In januari verschijnt nog een ander onderzoek naar de liftbrand, van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Wat daar uit gaat komen, wil het instituut nog niet vertellen.
Een vrouw, woonachtig op de tweede etage van de flat, is nu een keer met de nieuwe lift gegaan. "Ik vond hem al eng voordat de brand uitbrak," zegt ze. "Nu nog steeds. Er wordt hier nog steeds veel vuurwerk afgestoken. En ook gooien sommigen dat de hal of de lift in. Mijn kinderen nemen de lift al helemaal niet meer. Die gaan gewoon met de trap."
Maandag is op TV Gelderland de eerste aflevering van de driedelige serie De fatale flatbrand in Arnhem, een jaar later te zien. De uitzending begint om 17.20 uur.