Aan duurzame energie hangt een flinke prijskaart, verdubbeling stroomnet nodig

Met een bos sleutels maakt een medewerker van Liander het hek voor ons open. We nemen een kijkje in het verdeelstation in Eibergen. Dat zorgt in de wijde omgeving voor elektriciteit bij mensen thuis.

De grootste naoorlogse verbouwing van Nederland, zo wordt de energietransitie ook wel genoemd. Het geldt zeker voor het elektriciteitsnetwerk dat flink op de schop moet. Overbelasting dreigt door de komst van windmolens en zonneparken, maar ook door het opladen van elektrische auto's.

Twee grote transformatoren staan achter een hek. 'Hoogspanning', staat erop. We mogen dit afgesloten gedeelte niet in. Hier komt de energie vanaf de hoofdleiding bij het verdeelstation binnen. Daarna wordt het omgezet en verdeeld via ondergrondse kabels naar transformatorhuisjes in wijken, om uiteindelijk bij mensen thuis uit het stopcontact te komen.

"Deze twee transformatoren gaan weg en hiernaast komen twee nieuwe met een dubbele capaciteit", zegt Frieke Ortmans die met ons meeloopt. Zij is bij Liander verantwoordelijk voor de planvorming in de regio's Arnhem Nijmegen, Achterhoek en Rivierenland.

Een eindje verderop staat een oud, vervallen gebouw dat vroeger dienst deed als verdeelstation. "In 1910 zorgde dat gebouw voor straatverlichting in dit gebied", legt Ortmans uit. Het huidige gebouw waar we binnen stappen, stamt uit 1960 en is vele malen groter. Dat gaat nu ook weg. Er komt een nieuw station voor terug.

Liander is als netbeheerder verantwoordelijk voor Gelderland. De komende tien jaar wil het netwerkbedrijf zijn capaciteit verdubbelen. In sommige gebieden loopt het netwerk tegen de grenzen aan en daardoor kunnen plannen van bedrijven of voor wind- en zonneparken soms niet doorgaan.

De komende twee jaar trekt Liander de portemonnee: het energiebedrijf investeert zo'n 1,7 miljard euro in zijn totale netwerk. In Gelderland is het plan om op zo'n 20 plekken de schop in de grond te zetten. Netwerkstations worden verzwaard óf nieuwe stations gecreëerd. Daarnaast worden transformatorhuisjes en kabels aangepakt. De verwachting is tenslotte dat we vanwege de energietransitie steeds meer overschakelen van gas en benzine op elektrische alternatieven.

Gemeenten en regio's werken op dit moment hard aan plannen om duurzame energie op te wekken. Maar welke keuze zij maken, heeft grote consequenties voor Liander, legt Ortmans uit.

De politiek wijkt soms uit naar zonne-energie vanwege de weerstand die er vaak is tegen windmolens. Maar met alleen zonne-energie moet het stroomnet veel méér opvangen: als de zon flink schijnt, is er op sommige dagen een enorme piek aan stroom. Wind levert een meer gelijkmatige stroomproductie. Liander ziet een combinatie van manieren als de beste oplossing.

Die keuze is niet alleen goed voor Liander, blijkt uit cijfers van branchevereniging voor elektriciteit, Netbeheer Nederland. Bij gelijke verdeling van zon- en windenergie lopen de kosten met meer dan de helft terug. In Gelderland zou dat betekenen dat er 363 miljoen niet geïnvesteerd hoeft te worden. Desondanks komt in plannen van de Gelderlandse regio's nog veel zonne-energie terug.

Uiteindelijk betalen we het met elkaar, zegt Ortmans. "Want de kosten worden verrekend in het tarief." Dus welke slimme keuzes gaan we samen maken? Dat zal de aankomende tijd blijken als de duurzaamheidsplannen steeds verder worden ontwikkeld.