'Kerk van Elst is net zo bijzonder als piramides of de Chinese Muur'

René Arendsen is één van de ridders en historicus. “De Grote Kerk van Elst is uniek. Dit is de enige plek in Nederland waar tweeduizend jaar religieuze geschiedenis te bewonderen is. Het is ongelofelijk wat je in Elst ziet.”

Ook andere historici scharen de Grote Kerk van Elst bij de belangrijkste historische gebouwen van Nederland. Onder de middeleeuwse kerk liggen metershoge muren van twee Romeinse tempels. Aan het begin van de jaartelling stond er een kleine tempel die rond het jaar honderd is vervangen voor één van de grootste Romeinse tempels ten noorden van de Alpen. In de achtste eeuw ontstond de eerste christelijke kerk op de fundamenten van de Romeinse tempel. De vroeg-middeleeuwse missionaris Werenfridus ligt hier begraven. Het kleine kerkje groeide uit tot de grote middeleeuwse kerk die nu nog altijd de skyline van Elst domineert.

De Grote Kerk van Elst is nog altijd het middelpunt van een bloeiende religieuze gemeenschap. De protestantse gemeente Elst is eigenaar van de kerk. Vrijwilligers van het Tempel | Kerk Museum organiseren iedere eerste zaterdagmiddag van de maand rondleidingen door de fundamenten van de Romeinse tempels. Edy Jakobs is lid van de kerkenraad en gids in het Tempel | Kerk Museum. “We nemen bezoekers eerst mee door de middeleeuwse kerk. In de kerkzaal staat een maquette van de grootste tempel. Ook worden fragmenten van bijvoorbeeld zuilen tentoongesteld. Daarna gaan we via een kleine wenteltrap naar beneden. Bezoekers zijn stomverbaasd over wat daar te zien is. Ze zeggen vaak dat ze niet meer naar Rome hoeven, omdat ze hier al een prachtige Romeinse tempelruïne kunnen bewonderen.”

De afgelopen jaren zijn allerlei pogingen ondernomen om de Romeinse tempels beter toegankelijk te maken voor het publiek. Er lag een plan om een ingang aan de zijkant van de kerk te creëren waardoor bezoekers direct bij de antieke fundamenten in de kelder konden komen. Struikelblok is het feit dat de Grote Kerk nog altijd dienst doet als gebedsruimte. “Maar dat is juist zo bijzonder aan deze plek,” benadrukt Ridder René. “Juist omdat de kerk nog altijd zijn oorspronkelijke functie heeft, ben je als bezoeker onderdeel van tweeduizend jaar religieuze geschiedenis.”

Het kerkbestuur denkt nog altijd na over een verbetering van de toegang tot de kerk en de Romeinse tempels. “We willen de kerk graag multifunctioneel maken,” vertelt Edy Jakobs. “Het zou mooi zijn als we vaker conferenties en concerten in de kerkzaal kunnen organiseren. We kijken daarbij ook naar een betere toegang tot de tempels.” VN-organisatie Unesco bekijkt op dit moment of Romeinse Limes langs de Rijn de status van Werelderfgoed krijgt. “Maar van deze Romeinse noordgrens is niets meer van te zien,” vertelt René Arendsen. “Zet gewoon de Grote Kerk van Elst op de Unesco Werelderfgoedlijst. Dat zou veel beter zijn. Dit gebouw is zo bijzonder.”

Foto: Omroep Gelderland

Voorlopig zijn de tempelresten onder de Grote Kerk van Elst helemaal afgesloten voor publiek vanwege de coronamaatregelen. De Ridders van Gelre waren nog net op tijd om de mooiste Romeinse muren van Nederland te laten zien. De tempels onder de Grote Kerk van Elst zijn één van de onderwerpen in hun televisieprogramma dat Omroep Gelderland vanavond uitzendt.