Het dondert en het bliksemt: 13 tips bij onweer

Een eik wordt waarschijnlijk even vaak getroffen door de bliksem als andere bomen, denkt Grieta Spannenburg. Het slechte imago van de eik komt vooral door de schade. De eik heeft een behoorlijk grillige barststructuur. "Het schijnt dat de bliksem daar trager doorheen gaat, waardoor de schade vaak veel zichtbaarder is", aldus de weervrouw. Doordat de schade bij eiken groter is dan bij bijvoorbeeld beuken heeft de eik de reputatie vaker door de bliksem te worden getroffen. Maar het is onwaarschijnlijk dat zo'n grote onweersbui onderscheidt maakt tussen soorten bomen, zegt Spannenburg. Ze vergelijkt het verhaal met de mythe dat onweersbuien vaak moeite zouden hebben om grote rivieren over te steken, ook dat is niet waar. 

Luister naar de radiobijdrage

Onweer associëren we over het algemeen met de zomer, maar ook in de winter kan het onweren. Wel is het zo dat het in de koude periode gemiddeld minder vaak onweert. Onweersbuien in de winter zijn vaak pittiger dan in de zomer. Weervrouw Grieta Spannenburg weet het uit eigen ervaring...

Luister naar de radiobijdrage

De kans dat de bliksem inslaat is in de winter groter dan in de zomer. De lucht is in de koudere winter eerder verzadigd met vocht. Daardoor hangen de wolken deze tijd van het jaar ook minder hoog. De ontladingen vinden dus ook op een lagere hoogte plaats, waardoor de bliksem eerder inslaat op de aarde. Ook de stroomsterkte van een ontlading is in de winter vaak groter dan bij zomers onweer.

Onweersbuien ontstaan door grote temperatuurverschillen in de lucht. Ook moet er veel vocht in de lucht aanwezig zijn. Door de verschillen in temperatuur stromen warme en koude lucht met grote snelheden langs elkaar. De ijs- en waterdeeltjes in zo'n wolk schuren langs elkaar en worden hierdoor elektrisch geladen. De bliksem en de donder zijn het gevolg van elektrische ontladingen van de wolk. Dit gebeurt tussen de wolk en de aarde, tussen wolken onderling of tussen verschillende delen van dezelfde wolk. Maar hoe ontstaat dan de donder? Grieta Spannenburg legt het uit...

Luister naar de radiobijdrage

Het liefst zorgt Spannenburg dat ze niet middenin een onweersbui belandt. Binnenblijven of schuilen noemt ze als veiligere opties. Maar als het niet anders kan dan is het beter om te schuilen in het open veld in plaats van in het bos. Wel is het dan belangrijk om gehurkt te gaan zitten met je voeten en je knieën bij elkaar. Op die manier kan de bliksem zo min mogelijk schade aanrichten in je lichaam, mocht je door de bliksem getroffen worden. De kans dat dit gebeurt is uiteraard klein, maar groot genoeg om voorzichtig te zijn.

1.  Zorg dat u binnen bent als het noodweer losbreekt. Het huis is een veilige plek. Berg losse spullen uit uw tuin op in de woning of schuur.

2. Plaats uw auto, als dat kan, onder een stevige overkapping of nog liever in een schuur of garage. Zo voorkomt u schade aan uw auto.

3. Op het moment dat u uw haartjes op bv uw armen overeind voelt komen te staan en er een statisch gevoel optreedt, kunt u ervan uitgaan dat de 4. bliksem in uw directe omgeving kan inslaan. Doe dan het volgende: Ga direct gehurkt zitten met uw voeten tegen elkaar. Plaats uw handen over uw oren en uw hoofd tussen uw knieën. Maak uzelf zo klein mogelijk en probeer zo min mogelijk contact te maken met de grond.

4. Bent u onderweg met de auto, dan loopt u vrijwel geen gevaar. De auto voert de stroom, mits u de deuren en ramen dicht heeft, naar de grond.

5. Bent u op het water, dan bent u onderdeks in principe wel veilig. Wel is het zeer aan te raden een bliksemafleider op de boot te hebben in de vorm van metalen kabels die met het einde in het water liggen.

6. Overvalt het slechte weer u toch als u in een open veld bent. Dan moet u zich zo klein mogelijk maken. U kunt de voeten het best zo dicht mogelijk tegen elkaar houden, in verband met de zogeheten stapspanning, die koeien en paarden nog wel eens fataal is.

7. Schuil nooit onder een boom. Hoge objecten hebben meer kans op een inslag, omdat ze stroom beter geleiden dan lucht. Slaat de bliksem in een boom, dan is de kans groot dat de boom ontploft door de grote weerstand die de stroom ondervindt in de stam.

8. In een bos kunt u het beste dekking zoeken laag bij de grond (gehurkt zitten) op een plek waar veel kleine boompjes bij elkaar staan.

9. Een tent is absoluut niet veilig. Zoek direct ander onderdak als een auto of gebouw.

Nog een aantal tips voor op het moment dat u binnen bent tijdens onweer:

10. Ruiten: Een ruimte met een dak en muren biedt goede bescherming tegen blikseminslag. Blijf wel uit de buurt van ruiten, deze kunnen springen door de klap en energie van een inslag in uw buurt.

11. Gebruik geen telefoons met snoer: Binnenshuis kunt u uw mobiele telefoon of huistelefoon zonder snoer veilig gebruiken. Gebruik ook geen aangesnoerde laptops en andere elektronica. Deze apparaten kunnen lichamelijke schade toebrengen tijdens een inslag.

12. Haal stekkers op tijd uit het stopcontact: Doe dit niet tijdens een onweersbui maar zo snel mogelijk. Op deze manier beperkt u schade aan apparatuur.

13. Vermijd contact met (stromend) water: Was tijdens een onweersbui niet uw handen, ga niet douchen of baden en laat de afwas en was wachten tot na de onweersbui.

(Bron tips: MeteoGroup, brandweer Eibergen en verzekeringsmaatschappij Interpolis)

BuitenGewoon Radio is iedere zondagochtend te beluisteren tussen 7.00 en 10.00 uur in het programma Zin in Zondag.