Vliegend hert steeds vaker waargenomen

Het vliegend hert gebruikt zijn gewei om soortgenoten mee te imponeren. Ook voor onderzoeker John Smit van EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden blijft iedere ontmoeting met een vliegend hert bijzonder. Vechtende mannetjes ziet hij als gladiatoren. De mannen proberen elkaar met hun enorme kaken van een boomstam te werpen in de strijd om een vrouwtje. De vrouwtjes leveren die strijd niet en gaan dan ook zonder enorme kaken door het leven.

Een vliegend hert kan tot wel 9 centimeter groot worden, vertelt boswachter Clara Wilken van Geldersch Landschap en Kasteelen tegen BuitenGewoon Radio-verslaggever Laurens Tijink. Het is daarmee de grootste kever van ons land. Het insect is zeldzaam. Een ontmoeting met het dier vergeet je dan ook niet snel...

Vliegende herten zijn afhankelijk van kwijnende eikenbomen, vertelt boswachter Wilken. De kevers drinken van het vocht dat vrijkomt uit wondjes van de boom. Vaak zitten er ook veel vliegen en zelfs vlinders op zo'n boom. Overdag zoeken de kevers vaak een rustig plekje op. Tegen de avond komen de mannetjes tevoorschijn en gaan ze op zoek naar vrouwtjes om mee te paren...

Na het paren zetten de vrouwtjes de eitjes af en zit hun taak erop. Ook de mannetjes leven maar kort als volwassen insect. Vaak vallen de kevers ten prooi aan andere dieren. Vogels, egels, dassen en wilde zwijnen hebben het allemaal voorzien op de grote kevers, weet Smit. "Ook zijn er verkeersslachtoffers. Niet alleen op wegen, maar ook op fietspaden worden vliegende herten doodgereden."

Het vliegend hert brengt verreweg het grootste deel van zijn leven door als larve onder de grond. Het duurt zo'n 4 tot 8 jaar tot een larve zich ontpopt tot volwassen insect. De larven eten van ondergronds rottend eikenhout, dat door schimmels is aangetast. Dat maakt dat vliegende herten maar op weinig plekken voorkomen. Daar waar de keversoort wel geschikt leefgebied vindt, proberen natuurorganisaties de vliegende herten te helpen. Dat gebeurt ook op de Veluwe...

Behalve de vliegende herten zelf profiteren zo'n duizend andere insectensoorten van de maatregelen die worden genomen om de kever te helpen. Vliegende herten kunnen zich maximaal 250 meter per jaar verplaatsen, vertelt Smit. Omdat een larve minimaal vier jaar nodig heeft om uit te groeien tot een volwassen insect, duurt het dus in het beste geval 16 jaar voordat de soort zich een kilometer heeft verplaatst.

Vliegende herten lijken zich wat houterig en onhandig voort te bewegen, maar het zijn wel uitstekende klimmers. Aan hun poten hebben de kevers halfronde haakjes waarmee ze zich vasthouden aan de boomschors. En zoals de naam al zegt kunnen vliegende herten vliegen. Vaak vliegen ze niet veel verder dan een paar honderd meter, zegt boswachter Wilken.

Om de insecten te beschermen worden de precieze locaties waar vliegende herten voorkomen vaak stil gehouden. Ook is het belangrijk dat wilde zwijnen geen lucht krijgen van de aanwezigheid van de insecten, weet Wilken...

Het is moeilijk om in te schatten hoeveel vliegende herten er precies in Gelderland leven, vertelt John Smit van EIS Kenniscentrum. Bij waarneming.nl zijn dit jaar tot nu toe 843 waarnemingen van vliegende herten in onze provincie gemeld, maar vaak worden insecten hierbij dubbel geteld. Het aantal waarnemingen zegt dan ook niet zoveel, concludeert Smit. Hij denkt dat de vliegende herten in ons land het best goed doen, maar het is moeilijk om dat met cijfers te staven. Sinds 2018 wordt met een nieuwe telmethode gewerkt, wat op termijn zou moeten leiden tot betrouwbaardere telresultaten.

Behalve op de Veluwe komt de grootste kever van ons land ook voor bij Nijmegen. Buiten Gelderland zijn er populaties in Twente en Limburg. Wie denkt vliegende herten alleen in het bos tegen te kunnen komen, heeft het mis. Ook in meer bebouwd gebied komen de kevers voor. Doordat het daar over het algemeen wat minder koud is, voelen vliegende herten zich ook hier thuis. Als er maar een kwijnende boom en ondergronds rottend eikenhout aanwezig is. Die combinatie is zeldzaam en dan moet de grootste kever van ons land die bijzondere plekjes ook nog maar net weten te vinden.