Nieuws

De guerrillatactiek van protesterende boeren: 'We vechten door tot we Nederland klein hebben'

NIJMEGEN - Opeens waren ze daar, de boeren die zich mei vorig jaar verenigden onder de naam Farmers Defence Force. FDF werd opgericht nadat ze opkwamen voor de belangen van een varkenshouder in Boxtel, bij wie linkse actievoerders een negen uur durende stalbezetting hadden gepleegd. Tot op de dag van vandaag speelt de FDF een aanjagende rol bij de boerenprotesten. Het tweede deel van een reconstructie, opgesteld uit interviews met betrokkenen, documenten en beeldregistraties.
'Dictatuur ten top!' Dat is de eerste reactie op de Gelderse Telegram-app van de Farmers Defence Force donderdag 9 juli, wanneer de rechtbank in Groningen heeft besloten dat het demonstreren op de trekker verboden blijft in de drie noordelijke provincies. De uitspraak vormt een flinke tegenvaller voor de actievoerende boeren, die sinds donderdag 2 juli opnieuw volop de weg op zijn gegaan voor acties gericht tegen het veevoederbesluit van minister Schouten.

Spontane acties van groepen

Ze zijn net lekker op gang gekomen, vinden ze. Ook in de provincie Gelderland zijn de trekkers gaan rijden. Nieuwe acties dienen zich de laatste dagen met het uur aan. Er valt voor de autoriteiten moeilijk bij te houden wie waarheen gaat.
En dat is dan ook de aard van deze protesten, zegt Jan Vullings, hoofdredacteur van De Boerderij vanaf zijn werkplek in Arnhem: "Het zijn kleine teams die min of meer toevallig ontstaan. Groepen die elkaar appen of leden van een Facebook-groep die spontaan iets bedenken. Daar haken een aantal mensen bij aan. Dan wordt een doel gekozen en dat kan op het laatst veranderen. Daar is geen centrale regie van Farmers Defence Force of Agractie of wie dan ook." 
Bekijk hier de reportage over de het jaar van protesterende boeren. De tekst gaat eronder verder:
De guerrillatactiek van protesterende boeren: 'We vechten door tot we Nederland klein hebben'

Lange tijd stil rondom de boeren

Dat het nu zo hard gaat, blijft ondanks het genoemde gebrek aan regie opmerkelijk. Want gedurende enkele maanden was het juist bijzonder stil rondom de boeren. De coronacrisis, die vanaf maart losbreekt, hakt er zo diep in dat de protesten enige tijd stil komen te liggen.
Vanaf maart dit jaar blijft het bij korte ‘prikacties’ en symbolische demonstraties van eenheid, zoals een fraai decor van trekkers dat op 5 mei samenkomt op een landgoed in de Achterhoek ter viering van 75 jaar vrijheid.

Protesteren zonder compromis

Binnen de boerenbeweging gaat het ook niet lekker. Midden mei valt het Landbouwcollectief uiteen, nadat de LTO, de grootste belangenclub voor boerenondernemers, is opgestapt. Het collectief is een verbond van diverse boerenbelangen dat in het najaar van 2019 is opgericht. Reden voor de splitsing is dat ene begrip dat iedere boer begrijpt: de plek aan tafel. Zolang de boeren blijven protesteren, verliezen ze krediet bij het Ministerie van Landbouw en andere handelspartijen. 
Een boer als Bart Kemp van Agractie, met volgens eigen zeggen een ledenbestand van 30.000 man, staat niet afwijzend tegenover overleg met de overheid en zegt vreedzame protesten te willen organiseren. Dat geldt ook voor andere partijen die deelnemen aan het collectief, zoals het LTO. 
Farmers Defence Force kiest juist voor een harde manier van demonstreren zonder enige vorm van compromis. Waarschuwt daar zelfs voor: "Laten we ons als boeren niet uitspelen door de politiek", stelt Sieta van Keimpena, in een brief aan het boerenleger. Zij is een ervaren actievoerster in de boerensector, die zich bij de top van de Farmers Defence Force heeft gevoegd.
"Een boer die zijn stikstofrechten verkoopt is een Judas", zei Mark van den Oever al in februari. Het is mede vanwege dergelijke kretologie dat de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid de boeren noemt in haar jaarverslag. De beweging zou oproepen tot 'polarisatie in de samenleving'. 
In mei komt naar buiten dat het ook rommelt binnen de FDF. Een kopstuk van het boerenleger, Jeroen van Maanen, stapt op. Via Facebook laat hij weten het niet eens te zijn met de keuzes die dat andere kopstuk - Mark van den Oever - maakt.

Veevoedermaatregel maakt boeren woedend

Het is dan begin juni, en het blijft een poosje behoorlijk stil rondom de activisten. Maar onderhuids heeft het liggen broeden. Het is donderdag 2 juli als de Tweede Kamer debatteert over een besluit van minister Carola Schouten om boeren te dwingen dit najaar minder eiwitten toe te voegen aan hun veevoeding.
De boeren zijn witheet. De maatregelen kunnen ten koste gaan van de gezondheid van hun vee, zeggen ze. Het veevoederbesluit is daarnaast bedrog naar de boeren toe, omdat Schouten er enkel haar eigen politieke belang mee dient.
Toch is er een verschil met een dikke driekwart jaar eerder, valt op te maken uit gesprekken die Omroep Gelderland met diverse woordvoerders heeft. Boerenbelangengroep Agractie uit Ede plant een vreedzaam protest op vrijdag 3 juli op het Malieveld, pas na de bewuste Kamerzitting over het besluit. Deelnemers krijgen via een Whatsappje te horen of het ‘rijden’ daadwerkelijk doorgaat.

De straat op via Whatsapp en Telegram

De Farmers Defence Force kiest voor direct optreden. Nog dezelfde avond dat de Kamerleden debatteren roept Mark van den Oever de aanhang op naar het Binnenhof te komen en daar zelfs te proberen de diepere lagen van het parlement te betreden. Zijn oproep is succesvol: nog diezelfde avond trekken honderden boeren naar Den Haag. Het noopt de ordehandhavers in de Hofstad om zelfs het leger in te schakelen, dat voor een etmaal de toegangswegen naar het Binnenhof afsluit.
De actie op het Binnenhof vormt de opmaat voor meerdere gelijksoortige acties, kondigt Farmers Defence Force aan, via appgroepen, waar Omroep Gelderland in sommige gevallen inzage in heeft, zoals de Telegram chatgroep Farmers Defence Force Gelderland.

Zie ook:

Protesten op de persoon gericht

Boeren gaan begin juli overal de weg op, ze trekken opnieuw naar distributiecentra en veroorzaken files overal in het land, zoals op de A1 bij Apeldoorn en Bathmen. Op sociale media verhardt de toon. Op de Farmers Defence Force Telegram-groep Gelderland discussiëren leden of het zinvol is om te demonstreren bij een bedrijf dat vleesvervangers produceert in Overijssel dat een link zou hebben met de familie van minister Schouten. Een protest dat uiteindelijk geen doorgang zal vinden. Deze chatsessies zijn evenwel opgeslagen door Omroep Gelderland.
Niet veel later zal de minister aangifte doen van bedreiging in 'boerengroepen'. Ook D66-kamerlid Tjeerd de Groot heeft een week eerder aangifte gedaan na bedreigingen via Facebook.

Acties bij distributiecentra

Zondagmiddag is er een protest bij een distributiecentrum in Groenlo. Twee dagen later vindt op basis van dezelfde groep organisatoren - de Achterhoekse groep - een nieuw protest plaats. Het boerenleger wordt dinsdagavond 7 juli rond de klok van zessen bij Zelhem al toeterend en flikkerend met zwaailichten gezien. 
De politie houdt de groep tegen bij de gemeentegrens tussen Elst en Nijmegen, ter hoogte van Lent, waar de boeren op een grasveldje mogen parkeren. Het doel is ditmaal een brief te overhandigen bij het huis van Johan Vollenbroek in Nijmegen, de milieuactivist die de stikstofproblematiek in Den Haag op de agenda heeft gekregen.

'De Gelderse aanpak'

En dan blijkt wat 'de Gelderse aanpak' inhoudt - politiek gezien. Er volgt geen demonstratieverbod, zoals in het noorden. In tegendeel: agenten halen nog diezelfde avond Johan Vollenbroek op, om hem in de gelegenheid te stellen de boeren te woord te staan en hun brief in ontvangst te nemen.
Vollenbroek staat rond de klok van 22.00 opgesteld bij een politiebusje, gekleed in een rood windjack. Farmers Defence Force is gevraagd met een delegatie van tien man te komen. Bij sommige boeren is de spanning van het gezicht af te lezen. Na het overhandigen van de brief ontspint zich echter een discussie die ondanks de aparte omstandigheden behoorlijk inhoudelijk uitpakt, variërend over thema's als supermarktbeleid, stikstofproblematiek tot aan de situatie van boeren in Zuid Afrika. 
De woede blijft. "De boeren zijn gewoon woest, omdat we weggepest worden. En daar zit de kern van het verhaal. We zijn het gewoon niet met u eens. Wij zullen doorgaan totdat we Nederland klein hebben!", roept een van de organisatoren van de actie. Het hele gesprek is hier terug te zien.
"Ik begrijp hun onvrede. Maar de Farmers Defence Force moet zich realiseren dat het met alle chaotische acties een hoop sympathie verliest in de samenleving, en zelfs bij andere boeren", zo zegt Vollenbroek naderhand, staande in de lampen van de politiewagen die hem naar huis zal brengen. 

Politie arresteert demonstranten

Kennelijk kan deze groep boeren niet anders meer en moet het zo, zegt Esther de Snoo, hoofdredactrice van vakblad De Nieuwe Oogst, over boerenacties en over waarom de boeren de weg op gaan: "Ik zou bijna willen zeggen; de problematiek van nu raakt hun hele bestaan. Het gaat bij veel van deze mensen om jarenlange frustratie en wanhoop, omdat zij ook al jarenlang regel op regel op zich af zien komen." 
Een dag na de ontmoeting in Lent arresteert de politie in Drenthe actievoerders bij Wijster die de ingang van een afvalverwerker barricaderen. Minister Carola Schouten van Landbouw kondigt aan dat ze haar omstreden veevoedermaatregel wil heroverwegen. Op vrijdag blokkeert een groep boeren in Zwolle een Albert Heijn-distributiecentrum, waardoor een tweehonderdtal winkelvestigingen niet kan worden voorzien. Dezelfde uren rijdt de 'Achterhoek-groep' zonder enige vooraankondiging richting Den Haag, om daar ook weer te gaan demonstreren bij het CBL-kantoor, de brancheorganisatie van de supermarkten.
Het geheel oogt chaotisch, maar treft doel. Farmers Defence Force geeft regelmatig een lijn aan. Tegelijkertijd zitten andere boerengroepen als Agractie met belangenorganisaties om tafel, en profiteren zo van de druk die op straat is opgebouwd. De sfeer is nu euforisch, de boeren zijn aan de winnende hand, zo valt te lezen in spierballentaal op de Telegram-app van de Farmers Force Gelderland. "FDF trapt niet in plannetje Schouten. Voermaatregel van tafel. En in overleg met FDF!"
Het mag duidelijk zijn: Nederland is nog niet van de boeren af.
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!