Zin in Zondag | De dominee komt voorbij | Bram Grandia

Luister hier naar het fragment

Er vindt wereldwijd een beeldenstorm plaats. Nu niet van gehate dictators zoals Saddam Hussein, maar nu van witte helden. Ik zou bijna zeggen met een zwart verleden. Daar gaat het in mijn taal al direct mis. Wit staat voor zuiver, blank, ‘maagdelijk wit’. Zwart staat voor duister, donker, eng. ‘Wit’ voor gezegend, ‘zwart’ voor vervloekt. Op een van de eerste pagina’s van de bijbel wordt Cham de jongste zoon van Noach vervloekt. Hij zal de minste knecht zijn van zijn twee oudere broers. In de theologie van de apartheid wordt Cham de zwarte man. Dat staat nergens in de tekst, maar het zit in zoveel witte hoofden gestampt . Nog steeds zijn er velen die zo denken. De zwarte mensen zijn de slaven en dat hebben ze aan hun voorvader Cham te danken. Zo werd de bijbel heet boek om slavernij en apartheid te verdedigen.

Als ik me het beeld van de moordenaar van George Floyd voor ogen haal, witte man met knie op keel van zwarte man, zie ik een beeld van eeuwen voor me. Zo was en zo is het op veel plekken nog steeds. Vandaar die enorme uitbarsting van gerechtvaardigde woede tegen al die beelden van knechtende onderdrukkende helden uit de witte geschiedenis. Blank en zwart gaan samen de straat op om die helden in het stof te laten bijten of in het water te gooien.

Ik moest direct denken aan een zin uit de lofzang van Maria, het Magnificat. Die zin luidt : Hij heeft machtigen van de troon gestort en vernederde mensen opgericht. Dat zie ik in de twee afgelopen weken gebeuren. De meeste bijbelvertalingen hebben het over eenvoudige of geringe of nederige mensen. Je kunt ook vertalen: vernederde mensen. Mensen die als gevolg daarvan zich vaak nederig gingen gedragen. Nu niets daarvan. Black lives matter. Ik zie overal trotse zwarte mensen die vertellen wat hun in het verleden en in het heden is aangedaan. Het is ‘één grote coming out, ook van zwarte mensen die zich aan de witte regels van de doofpot hadden aangepast. De regels van de doofpot.

In een prachtige column in Trouw ging Babah Tarawally in op de opmerking dat Nederland als om racisme gaat heel anders is dan de VS. Hij zegt dan : In Nederland koken we het racismevirus in een doofpot met deksel, waardoor de damp krampachtig in de pot blijft zitten. Soms ontsnapt er wat, waarop we snel controleren of de deksel nog goed zit. De gruwelijke dood van Floyd is de druppel die de deksel van de doofpot heeft geblazen. De collectieve boosheid in Nederland heeft de politici wakker geschud. Eerst trokken ze zich terug in hun bunker, op zoek naar de deksel en wachtend op het geschikte moment om de damp terug in de pan te duwen.

Ik ben een dominee. Ik heb gezin hoe Trump de bijbel misbruikte om zij n onderdrukkende ‘Law and orde' politiek te verdedigen. Net zoals het apartheidsregime in Zuid Afrika de bijbel misbruikte. 

Het is de kerke en aan de christenen vandaag om te laten zien dat de kern van de bijbel is het opkomen voor mensen in ademnood, mensen die 'I can’t breathe' roepen. Ik krijg geen adem meer. Maria de moeder van Jezus zingt het uit : God haalt de onderdrukker van hun sokkel en richt vernederde mensen op, zet ze op hun benen.