Massale vissterfte verwacht door droogte

Al drie zomers op een rij is het droog. Recent onderzoek van RAVON wijst uit dat vijftig tot zestig procent van de beekprikken en rivierdonderpadden in 2018 en 2019 acuut werden bedreigd. 'Dat betekent dat als het echt droog gaat vallen, je in één klap een heleboel van die dieren kwijt kunt zijn', zegt onderzoeker Martijn Dorenbosch.

Ook de grote modderkruiper, een vis waarvan bekend is dat die enkele weken droogte kan overleven, blijkt te zijn uitgestorven in verschillende sloten die in 2018 langdurig hebben drooggestaan. Verder is de kamsalamander in het heidegebied in Gelderland minder vaak gesignaleerd, stelt Ravon op basis van waarnemingen. 

Dorenbosch houdt zijn hart vast vanwege de aanhoudende droogte. 'Het zou nog wel eens erger kunnen zijn dan dat we tot nu toe gezien hebben', stelt hij. 'De grondwaterbalans ziet er op veel plekken slechter uit dan voorgaande jaren.'

Voor verschillende libellen heeft de droogte ook gevolgen. De libellen die van vooral leven bij kleine stilstaande wateren op de hoge zandgronden, komen minder vaak voor.

De verspreiding van vensoorten als speerwaterjuffer, noordse glazenmaker, venwitsnuitlibel en noordse witsnuitlibel was in 2019 bijna gehalveerd ten opzichte van het jaar daarvoor, zo blijkt uit onderzoek.

De waterschappen in Gelderland werden in 2018 overvallen door de extreme droogte, maar zijn sindsdien bezig met maatregelen om het water waar nodig meer vast te houden om zo bijvoorbeeld het droogvallen van beken te voorkomen.

Zo worden de beken in de Achterhoek in de gaten gehouden door het waterschap Rijn en IJssel. Van de zes beken blijkt bij één, de Ratumse Beek in Winterswijk, dat de beekprik nauwelijks meer voorkomt. 'De beekprik houdt van permanent stromend water. Als er geen water meer is, daar houdt hij niet van. Dan gaat 'ie dood', zegt ecoloog Matthijs de Vos. Ook libellen zoals de bosbeekjuffer in de omgeving doen het minder goed.

Vanwege de droogte heeft het waterschap de afgelopen jaren water ontvangen van de golfbaan in de buurt. Ook verstrekt de provincie vergunningen om bij droogte vissen te verplaatsen. Beroepsvissers halen dat de vissen uit de droog gevallen beken en plaatsen de vissen elders terug. Beschermde soorten worden zo gered maar een duurzame oplossing is dit natuurlijk niet.

Maar dit zijn kortetermijnoplossingen, stelt De Vos. Het waterschap werkt ook aan oplossingen voor de lange termijn. Er wordt bijvoorbeeld geprobeerd om meer water vast te houden door het plaatsen van boerenstuwtjes of duikerafsluiters in kleine waterlopen.

Ook wordt er gekeken om in de Achterhoek drinkwaterwinning te verminderen door drinkwater van elders aan te voeren. 'Maar grootschalige maatregelen zijn echt iets van de toekomst. Dat is niet van vandaag op morgen geregeld.'

Zie ook: Door de aanhoudende droogte dreigt de beekprik uit te sterven