Nieuws

Vraagtekens bij 'ondemocratische en ongrondwettelijke' noodverordening

Burgemeester Ahmed Marcouch.
De noodverordeningen tijdens de coronacrisis worden niet door een gekozen parlement of gemeenteraad gecontroleerd. Ook zijn er strijdigheden met grondrechten. Dat stelt de Arnhemse fractie van D66, die bijval krijgt uit de gemeenteraad. Ze vragen burgemeester Ahmed Marcouch in actie te komen. © Omroep Gelderland
ARNHEM - De noodverordeningen tijdens de coronacrisis worden niet door een gekozen parlement of gemeenteraad gecontroleerd. Ook zijn er strijdigheden met grondrechten. Dat stelt de Arnhemse fractie van D66, die bijval krijgt uit de gemeenteraad. Ze vragen burgemeester Ahmed Marcouch in actie te komen.
De noodverordeningen waarin de regels rondom de coronamaatregelen tot uiting komen, worden vastgesteld door de 25 veiligheidsregio's. Dat doen ze na aanwijzingen van de minister. Marcouch is naast burgemeester ook voorzitter van één van deze regio's.
Maar deze verordeningen hebben geen directe democratische controle, legt D66-raadslid Maarten Venhoek uit. 'Zowel het Nederlandse parlement als de gemeenteraden zijn niet betrokken bij de invoering en beëindiging. Verantwoording vindt na afloop plaats. En er is geen democratisch orgaan dat de veiligheidsregio's controleert.'

'Democratische alternatieven mogelijk'

Er zijn volgens de sociaal-liberalen alternatieven mogelijk. Zo kent Nederland bijvoorbeeld ook de noodtoestand. Die biedt verschillende mogelijkheden die vooraf door de wetgever zijn vastgesteld, ziet Venhoek. 'Het parlement heeft dan de bevoegdheid daar iets van te vinden en de noodtoestand in te trekken of aan te passen. Daarmee is democratische controle ingebouwd.'
Noodverordeningen zijn volgens Venhoek ook helemaal niet bedoeld voor nationale crisissituaties, maar voor lokale of bovenlokale tijdelijke crisissen. Inmiddels werkt de Tweede Kamer aan een spoedwet. 'Daarmee kun je meer precieze maatregelen nemen dan met een noodtoestand', meent Venhoek. 'Ik heb er gezien de urgentie wel begrip voor dat er is begonnen met een noodverordening, maar daar had meteen een proces voor een spoedwet bij moeten worden opgestart.'

'Marcouch moet tussentijds verantwoorden'

Maar die spoedwet wordt pas in de zomer verwacht. Daarom vraagt D66 aan Marcouch om zich tussentijds aan de gemeenteraad te verantwoorden over de noodverordening. Dat zou binnen twee weken moeten gebeuren en daarna regelmatig worden herhaald. 'Zodat een minimale vorm van democratische inspraak en controle kan plaatsvinden', stelt Venhoek.
Daarnaast is de noodverordening volgens Venhoek op punten strijdig met de grondwet. 'Zoals het recht op vereniging. Je mag namelijk niet meer bij elkaar komen op de manier zoals je wilt. En het recht op godsdienstbeleving kent momenteel allerlei inperkingen.'
Hij vraagt dan ook van Marcouch om de strijdigheden met deze 'fundamentele rechten' te schrappen uit de verordening. 'Ook in tijden van nood verwacht ik dat een overheid zich maximaal inspant voor onze rechtsstaat en grondrechten.'
In de Arnhemse gemeenteraad is bijval te horen voor de punten van D66, waaronder van ChristenUnie en CDA. De verordening 'lijkt soms strijdig' met grondrechten, stelt Klaartje van Dillen van laatstgenoemde partij. 'Dat maakt dat we er veel vragen over krijgen en uitleg moeten geven. Te veel naar mijn smaak.' Het informeren en betrekken van de gemeenteraad gebeurt volgens haar nu onvoldoende.

'Belangrijk voor steun burgemeester'

Coen Verheij (PVV) vindt dat de noodverordening getoetst moet worden op rechtsgeldigheid. 'Het is rechtsgeldig of niet. Je kunt het niet rechtsgeldig maken met een debatje. Dat is dan overbodig.' Dat debat wil SP'er Gerrie Elfrink juist wel graag. 'Al zou je niet eens iets willen veranderen aan de noodverordening, dan is het nog belangrijk om de burgemeester steun te geven voor zijn beleid.'
Gezien de huidige regels voor 'het bezoek van kerken of moskeeën' en de 'leeftijdsdiscriminatie' is het volgens Guus van der Laak (Arnhem Centraal) niet de vraag óf de burgemeester hier wat aan gaat doen, maar wat hij gaat doen en dat dan 'zo snel mogelijk'. Het gaat volgens Yildirim Usta (DENK Verenigd Arnhem) om een goede balans tussen 'vrijheid, veiligheid en volksgezondheid'. 'Je kunt noodmaatregelen niet blijven handhaven zonder de juiste wettelijke grondslagen te laten toetsen door de volksvertegenwoordiging.'

'Voldoende waarborgen in dit mooie land'

Leendert Combee (VVD) vindt de situatie nog altijd 'acceptabel'. 'Ik vind het geen probleem dat wij als het echt moet ook handelen. Er zijn in dit mooie land waarborgen voldoende om ervoor te zorgen dat er geen echt rare besluiten worden genomen.' Maar nu de crisis langer duurt vindt Eric Greving (PvdA) het wel goed om te kijken naar de democratische controle van de maatregelen. 'En het gebrek aan eenduidigheid herken ik ook wel.'
Dit is een verhaal van De Belofte, ons platform voor gemeentepolitiek. Heb jij nieuws? Tip ons dan hier.