'Het voelt echt heel vreemd', herdenken in coronatijd

Kransen werden gelegd zonder publiek en de normaal zo overvolle pleinen en velden waren op een paar mensen na leeg. Allemaal vanwege het coronavirus.

In Wageningen, dé stad waar de vrijheid 75 jaar geleden beslecht werd, waren een handjevol mensen aanwezig. 'Het voelt echt heel vreemd', zegt commissaris van de Koning John Berends. Normaal gesproken staat er een grote mensenmassa. 'We moeten het nu op deze manier vieren met elkaar, op een andere manier. Maar we blijven het wél vieren, omdat vrijheid zo ongelooflijk belangrijk is.'

Overal werden bij de herdenkingen bijzondere verhalen verteld. In Nijkerk werd stilgestaan bij het gerommel aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Een indringend verhaal.

In het dorp werd in de laatste dagen voor de bevrijding nog hard gevochten. De Nijkerkse familie Nienhuis verloor twee zonen aan de bevrijdingsvuren, waarmee de Canadezen de laatste Duitsers verjoegen. Mensen luisterden aandachtig vanuit hun voortuinen mee naar de toespraak van burgemeester Gerard Renkema. Op het plein voor hem was niemand.

Het was stiller bij de herdenkingen, maar er klonk een klinkend geluid in veel Gelderse straten. Daar werd trompet gespeeld. Het Nationaal Comité 4 en 5 mei had trompettisten en andere koperblazers namelijk opgeroepen om het zogenoemde taptoesignaal mee te spelen - waarna de twee minuten stilte volgden.

In Arnhem beklommen trompettisten René Verkade en Ap de Geest de 92 meter hoge Eusebiuskerk om de twee minuten stilte in te luiden. Normaal gesproken speelt Verkade tijdens de dodenherdenking in Arnhem, maar dat ging nu vanwege corona niet door.

Bij de nationale Herdenking op de Dam in Amsterdam legden scouts negen kransen namens overheden en organisaties, die dat normaal gesproken zelf doen. Daarbij werd ook een krans gelegd voor het bombardement op Nijmegen. Koning Willem Alexander hield daarna een toespraak op een vrijwel leeg plein. En dat is bijzonder, het is in de 75 jaar vrijheid nooit eerder gebeurd dat het staatshoofd heeft gesproken tijdens Dodenherdenking.

De koning legde een parallel met de tijd van corona. 'In deze uitzonderlijke maanden hebben wij allemaal een deel van onze vrijheid op moeten geven', zei hij. 'Sinds de oorlog heeft ons land iets dergelijks niet gekend. Nu maken we zelf een keuze. In het belang van leven en gezondheid. Toen werd de keuze voor ons gemaakt. Door een bezetter met een ideologie zonder genade die vele miljoenen mensen de dood in joeg.'

Inmiddels is Gelderland op weg van herdenken van de slachtoffers naar het vieren van 75 jaar vrijheid. Vanuit heel Nederland kwamen maandagavond vertegenwoordigers vuur ophalen. Zij brengen het vuur naar hun steden. In jeeps en andere historische voertuigen worden ze daar naartoe gebracht.