Nieuws

Zin in Zondag | De dominee komt voorbij | Sjoerd Muller

Ds. Sjoerd Muller
Hoe kan het toch dat de traditionele kerken zo akelig snel krimpen?
Hoe kan het toch dat de traditionele kerken zo akelig snel krimpen?
Luister hier naar het fragment
Hoe kan het toch dat de traditionele kerken zo akelig snel krimpen? PKN-gemeenten, hervormd, gereformeerd, luthers, maar ook katholieke parochies: er gaan meer mensen uit dan dat er ingaan. “Hoe zit dat toch?” vragen we ons binnen de kerk al decennialang af: “We zijn toch lief voor iedereen? Je bent toch altijd welkom? We doen toch ons best?”
Een theoloog kwam een aantal jaren terug eens met gestrekt been in in deze discussie.
De krimpende kerk was volgens hem een oordeel van God omdat diezelfde kerken voor een heel groot deel wegkeken bij de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog.
Sterker nog: ook ruim vóór de Tweede Wereldoorlog slaagden de kerken er volgens hem niet in om op een fatsoenlijke manier op te komen voor de Joden.
De Joden, toch nog altijd Gods volk.
En God strafte dus na de oorlog diezelfde kerken met leegloop, met irrelevantie, met een plek in de marge die voor het overgrote deel van Nederland totaal onaantrekkelijk is.
Kijk, daar hou ik van, van dat soort uitspraken.
Lief en slap geklets hebben we in de kerk al genoeg, maar mag het nog eens ergens over gaan? Mag het een keer schuren?
Mogen er nog eens woorden klinken waarvan je wil weglopen of waarvan je nekharen recht overeind gaan staan?
Morgen is het weer vier mei: dodenherdenking.
Wat gaan we herdenken die avond?
Wat gaan we vieren die dag erna? Daar is nogal wat discussie over. Dominee Rikko Voorberg wilde de vier mei-grenzen een paar jaar geleden wat oprekken en op de Dam ook kruizen plaatsen voor alle omgekomen bootvluchtelingen op de Middellandse Zee.
Hij kreeg het er niet door. De officiële lezing van Comité Vier en Vijf Mei is nu deze:
“Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.”
Dat is een hele mond vol, en dat zijn een boel mensen. Hoe meer er herdacht wordt, hoe beter, zou je denken. Maar ik denk juist dat het tegenovergestelde waar is: wanneer je iedereen wil herdenken, herdenk je uiteindelijk niemand meer.
Ik blijf iedere vier mei toch vooral stilstaan bij al die Joodse slachtoffers die systematisch zijn vermoord in de tweede wereldoorlog. Dát is voor mij de kern, omdat dat voor mij het absolute dieptepunt in de menselijke geschiedenis was.
Een heel volk systematisch willen uitroeien, alleen om hun afkomst. Dat raakt als dominee ook aan mijn geloof in God, want zónder de Joden kan ik niet geloven. Zolang zij bestaan, bestaat God voor Mij. Hoe je het ook wendt of keert: God heeft zich verbonden aan specifiek dit volk, de eeuwen door.
In de kerkorde van de PKN staat het ook zo vermeldt: de protestantse kerk in Nederland heeft een onopgeefbare band met het volk Israël. Maar die regel kon wel weg, vonden een aantal liberale theologen twee jaar terug. Na jarenlang kauwen op het achtereind van een balpen in de beschermde omgeving van hun studeerkamer vonden ze die passage veel te specifiek. Want waarom alleen de Joden?
De groep wilde dat de kerk zich verbonden weet met alle religieuze tradities.
Nog treuriger: de aanleiding voor deze discussie was omdat dominees niet meer wisten wat ze met de jaarlijkse Israelzondag aanmoesten.
Wat een slap geouwehoer, dacht ik gelijk.
Dus omdat je als dominee niet meer weet hoe je fatsoenlijk een zondagse dienst moet invullen, schrap je maar de verbondenheid met de Joden? Klinkklare onzin. Volstrekt wereldvreemd ook.
Lieve mensen, antisemitisme is ook na 75 jaar springlevend. Een keppeltje dragen in een grote stad is anno 2020 vragen om uitgescholden te worden. Of nog erger.
Toen we nog voetbalden schalden de anti-joodse leuzen ieder weekend in de stadions. Eind vorig jaar werden nog twee Joodse marktkoopmannen neergestoken op de Amsterdamse Albert Cuyp. En een islamitische dj die het waagt om tijdens de ramadan platen te blijven draaien op jongerenzender FunX krijgt doodsbedreigingen en wordt voor Jood uitgemaakt.
Sowieso is er onder sommige moslims en onder extreem rechts de bedenkelijke neiging om al het kwaad in de wereld én in je persoonlijke leven, al is het maar een neusverkoudheid, aan de Joden toe te schrijven.
Laat de kerken zich 75 jaar na de bevrijding dáár eens druk over maken, in plaats van weer een theoretische discussie op te tuigen op de binnenpagina’s van dagblad Trouw.
En ja: als kerk geloof je in een God die zich verbindt aan één specifiek, klein volk. En je gelooft in Jezus die een Jood was.
En nee, Israël én de Joden zijn niet perfect, het zijn net echte mensen.
Maar als kerk heb je je er maar toe te verhouden, ook als het ingewikkeld wordt met bijvoorbeeld antisemitisme of met de Palestijnse zaak in Israël zelf. Red je er maar mee, kerken in Nederland. Ook na vier en vijf mei heb je tijd zat om ermee aan de slag te gaan.
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!