Nieuws

'Coronacrisis leidt onherroepelijk tot recessie', zegt hoogleraar Radboud Universiteit

NIJMEGEN - In een mum van tijd sloot de Nederlandse regering deze maand kinderdagverblijven, scholen, kantoren, winkels en openbare voorzieningen. Ingrijpende beslissingen, die in financieel opzicht gevolgen hebben die nog jaren te voelen zullen zijn. Hoogleraar bedrijfseconomie Joris Knoben van de Nijmeegse Radboud Universiteit rekent op een nieuwe recessie.
De maatregelen die de regering aankondigde om de verspreiding van het coronavirus een halt toe te roepen waren ingrijpend. Op een speciaal ingelaste persconferentie stelde de overheid Nederland gerust met de aankondiging van een pakket noodmaatregelen. Knoben schat in dat met dat pakket, dat met name bestemd is voor ondernemers, zo'n 20 miljard euro gemoeid zal zijn.
'Dat eerste pakket noodmaatregelen was vooral bedoeld om de horeca en andere sectoren die gedwongen sloten, overeind te houden', zegt professor Knoben. 'Inmiddels zijn daar alweer kappers en andere dienstverleners aan toegevoegd, plus een deeltijd-ww regeling voor andere sectoren die eveneens in de problemen zijn gekomen.'

Voor Nederlandse begrippen ongekend

Met de nieuw aangekondigde maatregelen, die tot 1 juni van kracht zijn, denkt Knoben dat de overheid dubbel zoveel geld nodig zal hebben. 'Om en nabij de 40 tot 50 miljard, ja. Dat is een ongeëvenaard groot bedrag. Voor Nederlandse begrippen ongekend.'
Professor Joris Knoben is als hoogleraar bedrijfseconomie verbonden aan de Radboud Universiteit in Nijmegen (de tekst gaat verder onder de foto):
Professor Joris Knoben, hoogleraar bedrijfseconomie in Nijmegen
In een mum van tijd sloot de Nederlandse regering deze maand kinderdagverblijven, scholen, kantoren, winkels en openbare voorzieningen. Ingrijpende beslissingen, die in financieel opzicht gevolgen hebben die nog jaren te voelen zullen zijn. Hoogleraar bedrijfseconomie Joris Knoben van de Nijmeegse Radboud Universiteit rekent op een nieuwe recessie.
Het probleem komt inmiddels van twee kanten. In de eerste dagen van de coronacrisis ontstond een aanbodschok, legt econoom Knoben uit. Winkels en dienstverleners kunnen hun goederen en diensten sinds kort niet langer aanbieden. Inmiddels is daar ook vraaguitval bij gekomen: mensen maken zich zorgen in tijden van crisis en houden de hand liever op de knip. Velen vragen zich af of ze morgen nog een baan hebben en worden daarom voorzichtig met het doen van uitgaven.

Wereldwijde recessie

'Die twee gaan samen onherroepelijk leiden tot een recessie op wereldschaal', voorspelt Knoben. 'Hoe kun je dat nog voorkomen? Dat is een zeer grote uitdaging. In vergelijking met bijvoorbeeld de impact van een oorlog is het nu anders: tijdens een oorlog wordt er veel vernietigd en vinden veel mensen die tot de beroepsbevolking behoren de dood door geweld. Nu is daar geen sprake van: straks zijn de bedrijven er nog en de mensen die kunnen werken ook. Maar mijn collega Mathijs Bouman verwoordde het treffend in een column: straks zet de dj de muziek weer aan, maar hoe houden we in de tussentijd de stemming erin? Hoe zorgen we dat mensen vertrouwen houden?'
Gelukkig zal Nederland nog lang en goedkoop geld kunnen lenen
Joris Knoben, hoogleraar bedrijfseconomie
Over het miljardenbedrag dat nodig is om Nederland draaiende te houden is Knoben helder: dat geld heeft de regering nu niet. 'Nederland zal dit geld moeten lenen. Nu hebben wij als land het prettige vooruitzicht dat we de staatsfinanciën sinds 2008 goed op orde hebben gebracht. Dat is in Italië en Griekenland bijvoorbeeld heel anders. Nederland zal staatsobligaties uitgeven waar pensioenfondsen of industriële beleggers geld in willen stoppen. Wat dat betreft boft Nederland, dit is één van de veiligste landen die er is. Nederland kan op die manier nog lang en goedkoop geld lenen', voorspelt Knoben.

Geen spaarpot

Van een spaarpot is geen sprake in Den Haag, weet de hoogleraar economie. 'Die hebben we niet', zegt Knoben. 'We hebben de laatste jaren met een begrotingsoverschot gewerkt en hielden dus geld over. Dat geld is gebruikt om af te lossen op de staatsschuld, die onder de 60 procent moet liggen. Dat is ons gelukt, maar we hebben geen geld over.'
De boodschap is simpel: Nederland zal de komende jaren opnieuw de broekriem moeten aanhalen. Dat gebeurde al in de nasleep van de financiële crisis, die in 2007 vorm kreeg en vier jaar aanhield. Deze crisis is op vele fronten onvergelijkbaar met de kredietcrisis, benadrukt Knoben, maar qua overheidsfinanciën wel. 'Wat doet een regering na een crisis? Belastingverhogingen en lastenverlagingen. Vaak wordt dat laatste gedaan in de zorg en sociale zekerheid, misschien zal dat opnieuw gebeuren', aldus Knoben.

Wat gebeurt er in Gelderland?

Ook op provinciaal en lokaal niveau zullen burgers merken dat Nederland bezuinigingen door gaat voeren, denkt hij. 'Vanuit het Rijk sijpelt natuurlijk geld door naar de provincies en de gemeenten. Geld waarmee allerlei zaken bekostigd worden. De enige manier waarop de gemeente zelf geld binnenhaalt is via de belasting die ze heft, de OZB. Die is de laatste jaren al omhooggegaan. Je zult de komende jaren opnieuw verschuivingen zien, van hoog tot laag', voorziet Knoben.

'Harde klap'

Het Centraal Planbureau (CPB) zegt donderdagochtend ook dat de economie een harde klap zal krijgen. Een economische terugval en een oplopende werkloosheid zijn onvermijdelijk, zelfs met de ongekende steunmaatregelen die de overheid heeft aangekondigd voor bedrijven. Ook in het beste geval, waarin de beperkende maatregelen na drie maanden worden opgeheven, krimpt dit jaar de economie. De neergang kan dan beperkt blijven tot 1,2 procent, gevolgd door een groei van 3,8 procent in 2021.