Nieuws

Twee familiedrama's in korte tijd: hoe komt iemand tot zo'n daad?

Marieke Liem.
Het gezinsdrama van afgelopen vrijdag in Duiven roept nog veel onbegrip en vraagtekens op. En dan werden dinsdag ook nog eens gruwelijke details bekend over het drama in Hengelo, waar een man wordt verdacht zijn ouders te hebben vermoord. Hoe komt iemand er toe zijn eigen gezinsleden te doden? We vragen het aan criminoloog en psycholoog Marieke Liem. © Arash Studio
DUIVEN - Het gezinsdrama van afgelopen vrijdag in Duiven roept nog veel onbegrip en vraagtekens op. En dan werden dinsdag ook nog eens gruwelijke details bekend over het drama in Hengelo, waar een man wordt verdacht zijn ouders te hebben vermoord. Hoe komt iemand er toe zijn eigen gezinsleden te doden? We vragen het aan criminoloog en psycholoog Marieke Liem.
In Duiven werden de drie gezinsleden in een afgebrand huis gevonden. Volgens de politie waren ze al overleden voor de brand.
In Hengelo werd afgelopen oktober al een man aangehouden op verdenking van de moord op zijn ouders. De 27-jarige zoon heeft hen volgens het Openbaar Ministerie met een hamer of moker om het leven gebracht.

Was het te voorzien?

Zulke daden hebben een grote impact op de samenleving. 'Zeker op familieleden, kennissen en mensen die in de buurt wonen. Ze gaan bij zichzelf te rade: hadden we dit kunnen zien aankomen?', vertelt criminoloog en psycholoog Marieke Liem.
Maar zo makkelijk is dat niet, stelt ze. 'Was er maar een lijst met factoren die we langs kunnen gaan. Helaas is het antwoord niet zo duidelijk.' In Hengelo gaat het bijvoorbeeld om ouderdoding, in Duiven om gezinsdoding. 'Dat zijn twee onderwerpen die heel divers kunnen zijn en een andere motivatie hebben. Het is niet makkelijk om ze over een kam te scheren.'

Enorme bezitsdrang

Als onderzoeker aan de Universiteit in Leiden heeft Liem veel vergelijkbare gevallen bekeken en gesproken met nabestaanden en mensen die overwogen of een poging deden hun gezin om te brengen. Volgens haar komt dat vaak voor bij een moeizame scheiding, waarbij ook veelal een langdurig conflict is over de voogdij van de kinderen.
'In zo'n geval heeft de dader het idee: 'Als ik haar niet kan hebben, dan niemand. De enige manier om te garanderen dat ze altijd bij mij blijft is om haar te doden.'' Er is volgens Liem sprake van 'een enorme bezitsdrang', waarvan ook de kinderen vaak slachtoffer worden.

Dood niet als eindpunt

Zo'n familiedrama gaat niet altijd gepaard met zelfmoord. Dat komt volgens haar vaker voor bij gezinsdoding waarbij 'altruïstische gevoelens een grote rol spelen'. De dader heeft dan het idee dat de slachtoffers beter af zijn als ze niet meer leven.
Dat gebeurt bijvoorbeeld bij ernstige schulden. 'Ze hebben het idee dat het einde zoek is als ze werkloos raken, het huis uit moeten en de schuldeisers op de stoep staan. Dat het beter is als ze er als hele gezin uit stappen.'
In zo'n geval ziet de dader de dood niet per se als een eindpunt, zegt Liem. 'We kunnen in dit leven niet meer fijn samenleven. Dan is er nog maar één mogelijkheid en dat is het leven samen voort te zetten in de dood', is de gedachte. De moord is dan meer een transitie. Dat klinkt vrij klinisch, maar het is vaak vanuit de dader een weloverwogen beslissing.'
Dat is volgens de criminologe weer anders bij verwarde mensen, die bijvoorbeeld psychotisch zijn en denken dat de aarde eraan gaat. 'Daar zit veel eerder een spontaan element in.'

Vrijwel uitsluitend door mannen

Het zijn bijna altijd mannen die het hele gezin vermoorden. 'In Amerika zijn er wel voorbeelden van vrouwen, maar die zijn op een paar handen te tellen. Als vrouwen al doden, dan gaat het om een enkelvoudige moord.' En als ze al de kinderen doden, dan blijft de (ex-)echtgenoot volgens haar vaak buiten schot. 'Een gezinsdoding gevolgd door zelfdoding, wordt vrijwel uitsluitend door mannen gedaan.'
Dat heeft waarschijnlijk te maken met de positie van de man in de samenleving. Vrouwen hebben volgens Liem minder last van bezitsdrang bij een scheiding of financiële problemen. 'En bij een scheiding zie je nog vaak dat de kinderen aan de vrouw worden toegewezen. Dat kan ook een reden zijn.'

Zie ook:

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!