Nieuws
Hoe Lingewaard miljoenen verloor door geklungel met vervuilde grond
ANGEREN - Een lap aan vervuilde grond. Een ondernemer die er miljoenen euro’s voor kreeg. En een burgemeester die de deal persoonlijk afhandelde. Wat ging er mis in Lingewaard? Omroep Gelderland vroeg vertrouwelijke documenten op met een Wob-verzoek en maakte deze reconstructie.
Aan de slingerende Waal ligt de gemeente Lingewaard, op vruchtbare grond. Maar schijn bedriegt: in 2010 kocht de gemeente Muijland, een lap grond bij Angeren van 18 voetbalvelden groot. Die grond bleek vervuild en hangt tien jaar later als een molensteen om de Lingewaardse nek.
De gemeente telde destijds 2,5 miljoen euro neer voor de landbouwgrond, bijna vier keer meer dan gebruikelijk. Door onzorgvuldigheid en onoplettendheid verloor de gemeente vervolgens miljoenen euro’s aan belastinggeld. Die verliezen gaan ook nu nog door.
Hoe kan dit? Waarom betaalde de gemeente zo veel geld? Waarom trok niemand uit de gemeenteraad aan de bel?
Haast met aankoop
Muijland was in 2010 grotendeels eigendom van het Huissense sloop- en recyclingbedrijf Van Dalen. Het gebied zou ideaal zijn voor een nieuw sportpark. Met de aanleg zou de grondwaarde stijgen. Tenminste, dat was de overtuiging van bestuurders onder leiding van toenmalig burgemeester Harry de Vries.
Er was haast bij. Theo van Dalen van het sloopbedrijf had geld nodig voor de aankoop van de voormalige veilinghallen in Bemmel. Die zouden anders leeg komen te staan. De gemeente zag twee vliegen in een klap: grond voor het sportpark en Van Dalen die leegstand zou voorkomen.
Ambtelijke mails uit die tijd hameren op de haast die eigenaar Theo van Dalen had.
In die tijd speelde de aankoop van het voormalige veilingterrein een grote rol voor Van Dalen. Van Dalen had de opbrengst van de gronden in Angeren nodig om deze aankoop te kunnen financieren.
Burgemeester betrokken
Burgemeester Harry de Vries was intensief betrokken bij de gronddeal. Hij voerde zelf de onderhandelingen. Zeer ongebruikelijk, stellen meerdere bronnen nu. Een burgemeester in een middelgrote gemeente houdt zich doorgaans alleen bezig met openbare orde en veiligheid.
Maar in de haast leek er weinig tijd voor vragen, of voor goed onderzoek: een schonegrondverklaring werd niet gevraagd, terwijl de grond vervuild was. Een meer passend bedrag werd ogenschijnlijk van tafel geveegd.
Gemeenteraad niet alert
Het is februari 2010 als de gemeenteraad zich mag buigen over de voorgestelde grondtransactie. Raadsleden hebben twee weken de tijd om een stokje te steken voor het plan. Maar ze hebben iets anders aan het hoofd: het is verkiezingstijd en ze zitten midden in de campagne. Niemand trekt aan de bel. Het plan kan doorgaan.
Het aankoopproces dendert door. Dat de grond vervuild is, is dan al bekend. Maar het beoogde gebruik als sportpak zou geen probleem zijn. Asbest, loodverontreiniging, arseen in het grondwater: het sportcomplex zou er tóch kunnen komen. Nog voordat een nieuw rapport naar de vervuiling officieel uitkomt, zijn de besluiten tot aankoop al genomen.
Tijdlijn van razendsnelle gronddeal (tekst gaat daaronder verder)
Gouden deal
Ondernemer Van Dalen vangt 2,5 miljoen euro en heeft een prima deal. Ook de gemeente is tevreden. Het nieuw te bouwen sportpark is een dan al lang gekoesterde wens van Angeren en de lokale politiek.
Met de bouw van een nieuw sportcomplex komt bovendien het terrein van het oude sportcomplex vrij. Het idee is om dat voor vijf miljoen euro te verkopen aan projectontwikkelaar Bouwfonds die nieuwbouwwoningen zou neerzetten. Alleen maar voordelen, redeneert de gemeente: een nieuw sportpark, nieuwe woningen en ook nog miljoenen in het laatje. Maar het loopt anders.
Crisis
In de snelheid van het aankoopproces en tegen het advies van ambtenaren in, verzuimt de gemeente een voorovereenkomst met Bouwfonds te sluiten. Dat resulteert in een grote tegenvaller: Bouwfonds trekt zich terug, mede door de crisis. De plannen voor woningbouw, maar ook de bouw van het sportpark komen stil te liggen.
Dan wordt duidelijk dat Lingewaard plots in haar maag zit met 9 hectare vervuilde grond, waarop niets wordt gebouwd. Ze kunnen niet veel meer doen dan anderhalf miljoen euro op Muijland afschrijven.
Probleem is dat het besluit tot aankoop van de gronden Muijland is doorgezet zonder dat een voorovereenkomst met Bouwfonds was gesloten. Ambtelijk is altijd aangegeven dat de gronden pas aangekocht konden worden als er een voorovereenkomst gesloten was met Bouwfonds, met een afnameplicht van de gronden.
Tekst gaat verder onder foto
Oneerlijke deal?
Het blijft de vraag waarom ondernemer Theo Van Dalen 2,5 miljoen euro kreeg voor de vervuilde grond. Heeft de gemeente onder leiding van toenmalig burgemeester Harry de Vries hem bevoordeeld?
Voormalig wethouder Frans Crijns, die destijds werd gepasseerd, zegt dat de gemeente destijds blij was met het idee dat Van Dalen de leegstaande veilinghallen zou kopen. 'Als de veiling daar weggaat, wil je geen leegstand hebben.’ Veel meer kan Crijns niet toevoegen, net als huidig verantwoordelijk wethouder Johan Sluiter: 'Dat was voor mijn tijd. Van Dalen krijgt nu in ieder geval dezelfde behandeling als ieder ander bedrijf in de gemeente.'
Burgemeester is veel vergeten
Oud-burgemeester Harry de Vries is nu waarnemend burgemeester in Scherpenzeel. Hij benadrukt zelf dat zijn deal met Van Dalen snel, maar volgens de regels is gegaan. 'Het is al lang geleden. Veel kan ik me ook niet meer herinneren. Ik heb Lingewaard achter me gelaten.’
De Vries stapte in 2012 op in Lingewaard na onjuiste declaraties en werd schuldig bevonden aan oplichting en valsheid in geschrifte.
Grond nog steeds actueel
Tien jaar na dato zit Lingewaard nog steeds in haar maag met de grond. In mei 2018 werd een hectare van de grond gratis van de hand gedaan aan Heijting Milieuservices uit Huissen. Daarbij betaalde Lingewaard tonnen aan het bedrijf om te kunnen saneren.
De resterende grond wordt nu vrijwel zeker gebruikt voor het doortrekken van de A15. Het idee is dat Lingewaard grond overneemt van een boer, in ruil voor het grootste deel van Muijland. Maar de boer doet betere zaken dan de gemeente destijds: hij wil enkel zaken doen met een schonegrondverklaring. Lingewaard zal de grond dus eerst moeten saneren of goedkoper moeten verkopen vanwege de vervuiling. Ook die kosten komen bovenop de ruim twee miljoen verloren euro’s.
Tekst gaat verder onder foto
Miljoenenstrop
Al met al levert de deal de gemeente een miljoenenstrop op. 'We zijn dan ook blij als dit hoofdstuk na een grondruil kan worden afgesloten', zegt huidig wethouder Johan Sluiter. 'Met de kennis van nu had dit in 2010 heel anders moeten gaan.'
Theo van Dalen was ondanks herhaaldelijke verzoeken niet bereikbaar voor commentaar.
