Nieuws

Kritiek op uitblijven Gelderse preventienetwerken zelfdoding

Gelderland blijft achter op het gebied van suïcidepreventie. Dat vindt Stichting 113 Zelfmoordpreventie. In negen Nederlandse regio’s is inmiddels een Supranet Community opgericht, maar Gelderland kent zulke preventienetwerken nog niet. ‘Hartstikke zonde.’ © Stichting 113 Zelfmoordpreventie/Kees Winkelman
Gelderland blijft achter op het gebied van suïcidepreventie. Dat vindt Stichting 113 Zelfmoordpreventie. In negen Nederlandse regio’s is inmiddels een Supranet Community opgericht, maar Gelderland kent zulke preventienetwerken nog niet. ‘Hartstikke zonde.’
In Supranet Communities werken verschillende partijen, zoals ggz-instellingen, huisartsen, scholen, sportverenigingen en naasten, samen om op regionaal niveau zelfdodingen te voorkomen. Zij zetten bijvoorbeeld gezamenlijk publiekscampagnes op om aandacht te vragen voor suïcidepreventie, benaderen actief risicogroepen en volgen een training om suïcidaliteit beter te leren herkennen. In de meeste regio’s heeft de GGD de regie.
Dat er in Gelderland nog geen enkele Supranet Community is opgestart, terwijl hier vorig jaar 245 mensen omkwamen door zelfdoding, vindt 113-onderzoeker Renske Gilissen ‘hartstikke zonde’. Zij spreekt hier de drie Gelderse GGD’en op aan: ‘Je kunt heel goed leren van andere GGD’en, waarom lukt het hen wél?’
Op initiatief van 113 Zelfmoordpreventie werden in 2016 de eerste zes Supranet Communities opgericht, onder meer in de regio’s Zuidoost-Brabant, Zeeland en Groningen. Vorig jaar kwam daar de regio IJsselland (omgeving Zwolle) bij. 
Ook in aflevering 5 van de podcastserie Verstrikt – vanaf zaterdag online – wordt aandacht besteed aan suïcidepreventie. Klik hier voor alle eerdere afleveringen van Verstrikt

‘Suïcidepreventie primair taak van GGD’

Ook van binnenuit de GGD Noord- en Oost-Gelderland klinkt kritiek op het ontbreken van Gelderse Supranet Communities. ‘Ik vind suïcidepreventie primair de taak van de GGD’en, maar er wordt te weinig aan gedaan’, stelt Onno Sijperda. Hij werkt als zelfstandig forensisch arts voor de GGD Noord- en Oost-Gelderland (GGD NOG) en is ook actief bij 113 Zelfmoordpreventie. Na zelfdodingen doet hij onderzoek naar het suïcidemotief, met het doel nieuwe zelfdodingen voor te zijn.
Ik vind suïcidepreventie primair de taak van de GGD’en, maar er wordt te weinig aan gedaan.
Onno Sijperda, forensisch arts GGD Noord- en Oost-Gelderland
Sijperda is ‘content’ met de ruimte die hij van de GGD NOG krijgt om zelfdodingen te onderzoeken, ‘maar ik zou dat veel liever ingebed zien in een totaal preventieprogramma.’ Hij noemt het een ‘uitdaging’ om zijn leidinggevenden van het belang hiervan te overtuigen. Verschillende collega’s zijn het naar eigen zeggen met hem eens, ‘maar de meesten zijn toch bezig met hun dagelijkse werk en niet zo begeesterd om de relevantie van suïcidepreventie verder uit te dragen.’

Preventienetwerk in omgeving Harderwijk

‘De keuzes van de gemeenten zijn voor ons als GGD leidend’, reageert Jan Willem Brethouwer, manager publieke gezondheid bij de GGD Noord- en Oost-Gelderland. ‘De GGD wordt bestuurd en gefinancierd door de gemeenten. Dat betekent niet dat de GGD onderwerpen die wij belangrijk vinden niet onder de aandacht van de gemeenten brengt, maar als zij andere keuzes maken, moet de GGD dat respecteren.’
Wel start op termijn waarschijnlijk een kleinschalige Supranet Community in en rond de gemeente Harderwijk. Daar is in het voorjaar door de gemeenteraad op aangedrongen. ‘Wij gaan hierover in overleg met de gemeente’, zegt GGD-manager Brethouwer. Harderwijk laat weten te zijn gestart met de voorbereidingen.

Wezep doet mee

Duidelijk is al dat de gemeenten Elburg, Ermelo, Nunspeet en Putten waarschijnlijk niet aan het preventienetwerk zullen meedoen. ‘Dat vinden wij wel jammer,’ zegt Brethouwer, ‘want projecten voor meer gemeenten zijn natuurlijk een stuk efficiënter.’
Projecten voor meer gemeenten zijn natuurlijk een stuk efficiënter.
Willem Brethouwer, manager publieke gezondheid bij de GGD Noord- en Oost-Gelderland
Wezep, waar tussen 2014 en 2015 vier jongeren een einde aan hun leven maakten, zal wél onderdeel worden van de Supranet Community. De gemeente Oldebroek, waar Wezep onder valt, is ‘enthousiast’ over het preventieproject, laat woordvoerder Manon Sluijter weten. ‘We doen hier dan ook graag aan mee.’ De gemeente Harderwijk verwacht in januari meer duidelijkheid te kunnen geven over wanneer de Supranet Community start.
Het centrum van Wezep.
Gelderland blijft achter op het gebied van suïcidepreventie. Dat vindt Stichting 113 Zelfmoordpreventie. In negen Nederlandse regio’s is inmiddels een Supranet Community opgericht, maar Gelderland kent zulke preventienetwerken nog niet. ‘Hartstikke zonde.’ © Omroep Gelderland

‘Geen concrete vraag’

In het werkgebied van de GGD Gelderland-Zuid, waar onder meer Nijmegen onder valt, zijn voorlopig geen concrete plannen voor een Supranet Community. Dat valt op te maken uit de reactie van de GGD. De woordvoerder wil er, ondanks herhaaldelijk aandringen, verder niets over kwijt.
Ook vanuit de gemeenten die vallen onder het werkgebied van de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden (VGGM) is er ‘geen concrete vraag aan onze organisatie over dit onderwerp’, zo laat de voorlichter weten. Desondanks kiest VGGM voor een proactieve houding: er is overleg geweest met zorginstellingen Pro Persona en Rijnstate over hoe Supranet eventueel onderdeel kan worden van ‘de bestaande structuur in Gelderland-Midden’.

'Volgend jaar advies'

‘We zitten nu middenin het verzamelen van informatie, op basis waarvan een plan wordt opgesteld’, zegt de VGGM-woordvoerder. ‘Na bespreking en goedkeuring van dit plan verwachten we volgend jaar een advies aan de gemeenten te geven.’
Het begint ermee dat zelfmoord wordt gezien als een serieus probleem.
Renske Gilissen, onderzoeker 113 Zelfmoordpreventie
Renske Gilissen van 113 Zelfmoordpreventie is hierover enthousiast, maar benadrukt ook dat er ‘nog heel veel’ te doen is. ‘Het begint ermee dat zelfmoord wordt gezien als een serieus probleem, waar we met z’n allen iets aan kunnen doen. Dat is nu absoluut nog onvoldoende het geval.’
Wil je met iemand praten over zelfdoding? Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie: 0900-0113 of via 113.nl.