Recordaantal drugslabs, politie worstelt met aanpak

Nooit eerder trof de politie zoveel synthetische drugslabs aan in Oost-Nederland. Het aantal dumpingen van drugsafval in woonwijken en in de natuur daalde wel. De dumpingen piekten vorig jaar met 55. In heel 2019 telde de politie 'slechts' 26 dumpingen. 

Maar die daling betekent niet dat er minder wordt geproduceerd of geloosd. De politie gaat ervan uit dat criminelen het afval wellicht op een andere manier kwijtraken, bijvoorbeeld in het grondwater. Gelderland is met deze cijfers in enkele jaren uitgegroeid tot drugsprovincie. De bestrijding door politie Oost-Nederland komt alleen maar moeizaam op gang.  

'Het was een nieuw fenomeen voor ons in 2018', zegt hoofd van de regionale recherche Guus Philips in een interview met Omroep Gelderland. 'De dumpingen van vaten vol synthetische drugsafval was daarvoor vooral iets wat we uit Brabant kenden.’ Inmiddels is ook politie Oost-Nederland bewust van de urgentie. Maar een effectieve aanpak is er nog nauwelijks. Intern is de politie nog bezig alle neuzen dezelfde kant op te krijgen. En dat kost tijd, zegt Philips. 

‘Sinds de reorganisatie waren we als politie misschien iets meer geneigd om naar de eigen eenheid te kijken’, zegt hij. ‘Maar die dumpingen gingen de politiegrenzen over.’ Daarom houdt een speciaal team van analisten zich sinds eind 2017 bezig met informatie vergaren over drugsafvaldumpingen. 

Daarnaast startte vorig jaar een bijzondere samenwerking tussen de politie, het RIEC (een samenwerkingsverband van overheden tegen ondermijnende criminaliteit), de Gelderse Omgevingsdiensten, het OM en de Belastingdienst. Dat team van pioniers moest helpen met het ontdekken welke netwerken er schuilgaan achter de Gelderse drugswereld. 

De wereld van de analisten die informatie over drugsnetwerken en verdachte figuren verzamelen, rijmde alleen niet met de dagelijkse praktijk van de recherche, zo blijkt uit een rapport van Politie en Wetenschap dat deze maand uitkwam. 

Analisten van politie, de omgevingsdiensten en het RIEC brachten drugsnetwerken in kaart en hadden soms concrete informatie over een drugslab of een netwerk. Maar met die informatie gebeurde soms niets, zo is te lezen in het rapport. Binnen de politie is het onderwerp synthetische drugs ‘van iedereen en van niemand’, merkt een van de analisten daarin op. Met concrete informatie over drugslabs sleepten ze soms van het kastje naar de muur, met meldingen van burgers via Meld Misdaad Anoniem gebeurde soms niks. 

Volgens analisten in het rapport was het de kunst om ‘niet gefrustreerd te raken’. Een van hen merkt op dat het onderwerp synthetische drugs bij politiemedewerkers ‘niet tussen de oren zit’, waardoor de informatie ook niet goed terechtkomt.  

Hiervan is inmiddels geleerd, zegt hoofd van de recherche Guus Philips. Synthetische drugs valt niet onder één team, waardoor verschillende politiemensen het oppakken. Die aanpak moet meer gestructureerd worden. ‘We ontdekten ook dat we als recherche soms flexibeler moeten zijn. Dat we ook kleine signalen moeten oppakken.’ Dat is best lastig, want de recherche is gewend aan grote onderzoeken die soms jaren duren, zegt hij. 

‘Bij synthetische drugs moet je als recherche soms onderzoek doen naar iets dat je niet gelijk iets oplevert. Dat is de recherche niet gewend’, zegt hij. In het opsporen van de netwerken achter de drugswereld zijn kleine signalen van burgers, van agenten in het veld of van controles van omgevingsdiensten juist erg belangrijk. ‘Dat vergt een andere aanpak.’ 

Niet alleen opsporen en oppakken helpt bij de bestrijding van drugscriminaliteit, zegt Philips. Soms werkt een andere manier van bestrijden beter. Daarom werkt de politie samen met de belastingdienst om crimineel geld af te pakken, maar worden criminelen ook bestuurlijk aangepakt, door bijvoorbeeld panden te sluiten. 

Binnen politie Oost-Nederland hoopt Philips dit jaar een standaard aanpak te introduceren, waarmee iedereen binnen de politie weet wat hem of haar te doen staat bij het aantreffen van drugscriminaliteit. ‘De basis staat. Nu moeten we nog zorgen dat iedereen weet wat hij moet doen.’ 

'De drugsproblematiek uitbannen in Gelderland zal nooit helemaal lukken', zegt hij. Daarvoor is de problematiek te complex. ‘Maar onze aanpak wordt komend jaar hopelijk beter en effectiever.’