Nieuws

Flipje leeft voort... online

Het doet nog steeds een beetje pijn in Tiel. Begin jaren negentig sloot de beroemde jamfabriek De Betuwe. De fabriek van reclame-icoon Flipje liet wel een omvangrijk archief achter. Dit wordt nu gedigitaliseerd. Een grote klus, maar over anderhalf jaar zijn alle stukken te vinden op de website van het Regionaal Archief Rivierenland. © Omroep Gelderland
TIEL - Het doet nog steeds een beetje pijn in Tiel. Begin jaren negentig sloot de beroemde jamfabriek De Betuwe. De fabriek van reclame-icoon Flipje liet wel een omvangrijk archief achter. Dit wordt nu gedigitaliseerd. Een grote klus, maar over anderhalf jaar zijn alle stukken te vinden op de website van het Regionaal Archief Rivierenland.
Bekijk de video. De tekst gaat hieronder verder.
Flipje leeft voort... online
Archivaris Sil van Doornmalen heeft net het projectplan voltooid om alle archiefstukken van de Koninklijke Maatschappij De Betuwe uit de periode 1888 tot 1987 te laten digitaliseren. Afgelopen zomer gaf het nationaal programma voor het behoud van het papieren erfgoed Metamorfoze al voorlopige toestemming voor het project. Een monsterklus die nog zeker anderhalf jaar in beslag neemt en waarvoor ruim 200.000 euro beschikbaar wordt gesteld.
In het depot van Regionaal Archief Rivierenland staat dertig meter aan papieren archief van de jamfabriek. Bij elkaar zo'n 320.000 pagina's. De financiële huishouding en notulen; van de oprichtingsakte in 1888 tot de overname door Hero uit Breda in 1987.
'Het is honderd jaar Tielse geschiedenis', zegt Van Doornmalen. 'Maar het archief ontstijgt het lokale en regionale belang. Je kunt er heel mooi de ontwikkeling van de industrialisatie in Nederland in zien. De komst van arbeidsmigranten. Hele mooie stukken uit de oorlogsperiode. Over vele jaren zijn recepten en laboratoriumonderzoeken bewaard. Het archief is rijker dan alleen maar een fabriek in Tiel.'

Reclame

Aansprekend voor veel mensen zullen de reclame-uitingen en aanverwante artikelen zijn met Flipje in de hoofdrol. Hoewel verreweg de bekendste was hij zeker niet het eerste fruitmannetje dat zijn opwachting maakte in prenten en boekjes die De Betuwe uitgaf. Het archief bevat ook talloze boekjes die vanaf de jaren twintig verschenen zijn met titels als 'Hans de kersendief', 'Stout Jetje', 'Indiaantje Ananas', 'Gusto Framboos' en 'Nikkertje Pruim'.
'Dat zijn dingen die nu niet meer kunnen, maar het zegt iets over die tijd', stelt Van Doornmalen. 'Alle verhaaltjes zijn heel erg belerend. Het is een enorm tijdsbeeld. Goed om te laten zien, maar je moet er wel de context bij vertellen.'

Sparen

De prenten en boekjes werden verzameld door te sparen met de aankoop van producten van De Betuwe. In 1935 kwam de fabriek met een rolprent over de geboorte van Flipje. Deze kon in een 'Flipposcoop' gestopt worden. Een kartonnen bioscoopje waar de rolprent in afgedraaid werd. Klanten spaarden ook losse prentjes die dan in een verzamelalbum geplakt werden om een verhaal compleet te maken.
'Flipje past in een traditie van reclame maken', zegt de archivaris. 'Zoals je uit die tijd ook het Michelin-mannetje hebt. Het is een heel sterk medium geweest voor maatschappij De Betuwe om mensen te betrekken bij hun producten. Dat is ook de hele doelstelling van het verzamelen. Daarmee houd je de aandacht en de betrokkenheid van de mensen vast.'

'Ideaal van kwaliteit'

Uit een archieflade haalt hij enkele reclamekartons van de maatschappij die gebruikt werden om de jams, vruchten, sappen, dranken en sauzen in winkels aan te prijzen. 'Alles van De Betuwe is ideaal van kwaliteit', luidt de slogan. 'Voor onze aanvraag bij Metamorfoze heb ik deze slogan ook gebruikt', zegt Van Doornmalen met een lachje. 'Want ook het archief is ideaal van kwaliteit.'
Komende tijd worden alle archiefstukken geconserveerd en opnieuw verpakt in zuurvrije materialen om vervolgens door een extern bedrijf gedigitaliseerd te worden. De verwachting is dat het archief begin 2021 beschikbaar is op de website van het regionaal archief.
Beluister hieronder de radioreportage