Achterhoek / Noord-Veluwe

'Tbs'er normaal gesproken snel in de kraag gevat'

© Omroep Gelderland
NIJMEGEN - Zedendelinquent Ronald van Z. ontsnapte tijdens zijn begeleid verlof uit de Pompekliniek in Nijmegen. Al vijf dagen weet hij uit handen van de politie te blijven. Hoe lukt hem dat in dit digitale tijdperk? Dat vroegen we aan Sander Schaepman, die 25 jaar als politiecommissaris werkte en als hoofd van rechercheafdelingen betrokken was bij opsporingen en observaties.
door Sander Maassen van den Brink
'Normaal gesproken is discipline bepalend hoe succesvol een vluchter is', stelt Schaepman. Vluchters zonder plan begaan vaak fouten en worden snel gepakt. Dat is bij Van Z. anders.

Van Z. vertrok met een plan, want hij liet uit contact blijken dat hij al wist dat hij wilde ontsnappen. Ook wist hij al hoe hij kan communiceren met bijvoorbeeld Omroep Gelderland. Is dat een voordeel?

'Dat zou je wel kunnen zeggen. Hij lijkt een plan te hebben en heeft dus een stukje voorsprong, want hij kan zich gemakkelijker gaan gedragen. Hij hoeft niet zo zeer om zich heen te kijken, want hij doet dan alles al uit vastberadenheid. Dat valt nooit iemand op. Bedenk maar dat er iemand op het station naast je staat om zich heen te kijken. Dan denk je: diegene zoekt iets. De meeste reizigers doen dat niet, want die weten waar ze heen moeten', vertelt Schaepman.

Foto: Screenshot uit Hunted/AVROTROS

'Pakkans verdubbeld'

Maar de politie verspreidde zijn foto maandag. Dat zal dan invloed hebben op zijn pakkans?

'Als de beslissing wordt genomen om een foto te verspreiden, en dat doen we echt niet gauw, dan is dat enorm van invloed op de pakkans. Ik denk dat die kans dan verdubbelt. Los van de eigen opsporingsmethoden krijg je zo steeds meer informatie binnen.'
Maar het verspreiden van de foto heeft ook nadelen, vertelt Schaepman. 'Als jij zo naar huis rijdt en je ziet iemand voorbij komen waarvan je denkt: 'dat is hem', dan bel je de politie. Maar agenten hebben misschien vijf minuten eerder ook al zo'n zelfde verhaal in Zutphen gehoord. Dan is de vraag wat doe je met de tips. Je stuurt in principe overal iemand naar toe, elke tip wordt nagetrokken. Dat is wel de intentie. Dat verandert alleen als er ergens overval of iets anders zwaars aan de hand is. Maar dit soort deliquenten heeft voor de politie echt wel de hoogste prioriteit.'
En dat blijkt ook wel uit het feit dat de politie niet lang hoeft te wachten voordat zij bij familie en kennissen naar binnen kunnen treden. 'In dit soort gevallen krijg je vaak binnen enkele minuten na de ontsnapping al toestemming. Dat kan dus geen vertraging opleveren in de zoektocht.'

Zoekt de politie ook zo hard als bijvoorbeeld de tbs-kliniek al aangeven heeft dat hij een zogeheten laag risicoprofiel heeft? Dat hij dus niet zo snel weer de fout in gaat?

'Geloof mij, er wordt gewoon hard naar hem gezocht. Een laag risicoprofiel is een gegeven dat overeind staat tot het tegendeel bewezen is. Zo iemand wil je zo snel mogelijk binnen hebben. Je voelt met elkaar de verantwoordelijkheid om hem te pakken zodat hij zeker geen rare dingen kan doen.'

Hij laat wel sporen achter, door bijvoorbeeld met Omroep Gelderland te mailen. Benadeelt dat zijn kansen?

'Het is heel simpel: hoe meer sporen je achter laat, hoe groter de kans is dat de politie kort op hem zit. Wij proberen bij de politie altijd zo kort mogelijke tijd achter een verdachte te zitten. Dan redeneren we vanaf het laatste punt waar we zeker weten dat we hem gezien hebben.'
De deskundige - die ook het opsporingsteam in het programma Hunted leidt - geeft een voorbeeld. 'Je komt er bijvoorbeeld om half drie achter dat iemand om twee uur getankt heeft. Dan zit je dus een half uur achter de verdachte aan. De kunst is om aan de hand van het sporenbeleid een soort patroon te halen. Is hij bijvoorbeeld een half uur later bij de bibliotheek in Apeldoorn en dan in Zutphen, dan kan het bijvoorbeeld aannemelijk zijn dat hij over een half uur in Arnhem is. Dan staan we alvast klaar.'
En dan komt Schaepman nog even terug op de mails die Van Z. stuurt. 'Nu hij al vijf dagen weg is, weet hij mogelijk wel een manier hoe hij zijn digitale sporen kan afschermen.'

'Het duurt nooit lang'

Hoelang duurt het normaal gesproken voordat iemand zoals hij gepakt wordt?

'In de meeste gevallen, zeker nadat de identiteit bekend is gemaakt, duurt het nooit lang. Er gaan namelijk veel mensen op de foto reageren. Je probeert de zoekperiode ook zo kort mogelijk te houden. Normaal gesproken ga ik ervan uit dat hij op korte termijn gepakt gaat worden.'