Vaassens bekenstelsel is uniek eeuwenoud industrieterrein

Onder het bosgebied ten westen van de Cannenburgh ligt een grote, ondergrondse waterbel. Het water dat elders op het Veluwemassief als regen naar beneden is gevallen, borrelt bij De Motketel weer omhoog. Eeuwenlang hebben mensen er diepe sloten gegraven om zoveel mogelijk water naar beken te laten stromen. Dat water werd vervolgens gebruikt voor de aandrijving van een groot aantal molens.

Dirk van Alphen is van De Bekenstichting. Hij kent het gebied op zijn duimpje. BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink ging met hem op pad...

Met de aanleg van kleine dijken werd het water omhoog geleid, tot de gewenste hoogte was bereikt om met het water de raderen van molens aan te drijven. Op het hoogtepunt, in de 18e eeuw, werden in de Motketel op deze manier zeventien molens aangedreven.

Dankzij de waterwerken en het kristalheldere water schoten papierfabrieken en wasserijen er als paddenstoelen uit de grond. De molen van de Cannenburch herinnert nog aan deze periode van industriële bedrijvigheid op de Veluwe. Na de uitvinding van de stoommachine zijn nagenoeg alle molens in het gebied weer verdwenen, maar de sprengen en beekjes zijn nog steeds intact. De heide van toen is veranderd in bos. Door het gebied, dat uniek is in Europa, zijn wandelroutes uitgezet. Er komen zeldzame planten- en diersoorten voor.

Ook de vijver van Kasteel Cannenburch wordt gevoed door sprengen en beekjes.

Niet al het water in de beken en sprengen is even bruikbaar. De rode beek dankt zijn naam aan de rode roestkleur. Die kleur ontstaat door de aanwezigheid van ijzer in de grond. Dit water werd dan ook niet gebruikt bij de productie van papier of het wassen van kleding. 

De Bekenstichting zet zich in voor het behoud van de Veluwse beken en sprengen en de omgeving waarin deze voorkomen. In 2019 bestaat De Bekenstichting 40 jaar.

BuitenGewoon Radio is iedere zondagochtend tussen 7.00 en 10.00 uur te beluisteren in het programma Zin in Zondag op Radio Gelderland.