Nieuws

Waarom vliegen er zoveel zwaluwen boven de Nijmeegse binnenstad?

Wie op een mooie zomeravond in Nijmegen naar de hemel kijkt, merkt ze ongetwijfeld op. Boven de oudste stad van Nederland scheren overal kleine groepjes gierzwaluwen door de lucht. De vogels zijn vanuit Afrika naar ons land gekomen. Juist in ons land blijken ze een voorkeur voor oude binnensteden te hebben. Maar waarom? © Keta (Creative Commons
Wie op een mooie zomeravond in Nijmegen naar de hemel kijkt, merkt ze ongetwijfeld op. Boven de oudste stad van Nederland scheren overal kleine groepjes gierzwaluwen door de lucht. De vogels zijn vanuit Afrika naar ons land gekomen. Juist in ons land blijken ze een voorkeur voor oude binnensteden te hebben. Maar waarom?
Het luchtruim is verreweg het belangrijkste leefgebied van de gierzwaluw. De zomeravondvogel vliegt 24 uur per dag, behalve als ze broeden. Ook eten en slapen doen ze dus in de lucht. Het liefst vliegen ze boven binnensteden en kerkdorpen. Hier vinden de dieren hun nestplekken. Bij voorkeur broeden ze in oude gebouwen. In tegenstelling tot nieuwbouw zitten hierin vaak nog volop gaten en spleten waarin de gierzwaluwen kunnen nestelen. 
Op andere plekken in Europa bouwt die gierzwaluw zijn nest in een holle boom of in een rotsspleet, maar in ons land ontbreken deze natuurlijke nestplaatsen. Er is nog een reden waarom gierzwaluwen zich thuis voelen boven onze gebouwen. Door de warmte van de bebouwde kom zitten er op deze plekken meer insecten in de lucht. Om dezelfde reden jagen gierzwaluwen ook graag boven weilanden en water.

Jochems liefde voor gierzwaluwen

Rond het huis van Jochem Kühnen in Beek-Ubbergen hangen maar liefst 33 nestkasten voor de gierzwaluw. 'Zeven nesten zijn dit jaar bezet', vertelt Jochem. De jonge vogels staan er op het punt van uitvliegen. Op camerabeelden is te zien dat de gierzwaluwtjes in de nesten al druk aan het oefenen zijn. Dat moet ook wel. 'Als de jongen eenmaal zijn uitgevlogen, blijven ze meerdere jaren continu in de lucht', vertelt de vogelliefhebber aan BuitenGewoon Radio-verslaggever Laurens Tijink. Dat de liefde voor de gierzwaluw bij Jochem heel diep zit, wordt duidelijk in onderstaande radiobijdrage...
In iedere nestkast heeft Jochem een camera opgehangen. Via een computer in zijn woonkamer kan hij precies zien wat er in de nesten gebeurt. Begin augustus zijn alle nestkasten weer leeg, verwacht Jochem. Dan vertrekken de gierzwaluwen weer naar Afrika, een reis van zo'n 8.000 kilometer. 

Niet verwant aan andere zwaluwen
Gierzwaluwen zijn geen familie van andere zwaluwsoorten die in ons land voorkomen, zoals de huis- en boerenzwaluw. Gierzwaluwen lijken dan wel op echte zwaluwen, maar zijn verwant aan de kolibrie. Zowel de kolibrie als de gierzwaluw zijn uitstekende vliegers. Waar de kolibrie als een soort helikopter stil kan hangen in de lucht, is de gierzwaluw meer een straaljager. De vogel haalt tijdens het vliegen met gemak snelheden van wel 120 kilometer per uur. Over het voortbestaan van zijn geliefde vogels maakt Jochem zich zorgen...
De poten van gierzwaluwen zijn zeer kort. Daardoor hebben de vogels moeite om vanaf de grond weer op te stijgen. Het geeft aan hoezeer de gierzwaluw is uitgerust op een leven in de lucht. Terwijl de Vierdaagsewandelaars komende week de avonduren gebruiken om de voeten in de lucht te houden en ze zo de nodige rust te geven, scheren de gierzwaluwen onvermoeibaar over de Nijmeegse binnenstad.
BuitenGewoon Radio is iedere zondagochtend tussen 7.00 en 10.00 uur te beluisteren in het programma Zin in Zondag op Radio Gelderland.