Helft raadsleden voelt zich niet gewaardeerd: 'Ik hoor vooral kritiek'

'Hé, zakkenvullers', riep een automobilist onlangs naar flyerende politici van VVD en D66 in Zevenaar. Het is een verwensing die gemeenteraadsleden vaker horen. 'Maar als we iets niet zijn is het dat wel', zegt Danielle Bondt, D66-raadslid in Renkum, 'als je de vergoeding per uur uitrekent, verdient een vakkenvuller in de supermarkt nog beter.'

Gemeenteraadsleden zijn idealisten. Ze doen het werk als raadslid uit 'maatschappelijke betrokkenheid' zo geeft 88 procent aan in de enquête van Omroep Gelderland.

De mogelijkheid 'vanwege de verdiensten' vinkt niemand van de 400 ondervraagden aan. Zelfs niet in grote gemeenten van meer dan 100.000 inwoners zoals Apeldoorn, Arnhem, Nijmegen en Ede, waar de raadsleden ruim 1650 euro bruto per maand verdienen.

'Een prima vergoeding, maar we steken er zoveel vrije tijd in dat we echt niet naar het geld kijken', zegt Volkert Vintges, GroenLinks-raadslid in Nijmegen. In een middelgrote gemeente als Renkum ontvangt een raadslid 950 euro bruto per maand.

Geklaagd over geld wordt er nauwelijks, wel voelen raadsleden weinig waardering voor al hun inzet. 49 procent van de raadsleden voelt zich gewaardeerd. 'Misschien is niet genoeg zichtbaar wat we doen', zegt Ingrid Timmer, D66-raadslid in Zutphen. 'Dat moeten we dan zelf beter uitdragen, maar ook ik hoor op straat of op verjaardagen vooral kritiek.'

Raadsleden besteden gemiddeld een kleine 20 uur per week aan hun raadswerk. Ze ervaren een hoge werkdruk (86 procent), voor 6 procent is die werkdruk 'te hoog'. En veel raadsleden geven aan dat door extra taken die de gemeente op zich moet nemen, zoals het uitvoeren van zorgregelingen, het werk ook erg ingewikkeld is geworden. En dan blijft ook de waardering nog achter.

Vooral raadsleden die korter in de gemeenteraad zitten voelen zich minder gewaardeerd. De oude rotten in de raad voelen die waardering wel. Anders hou je het ook niet vol, is de gemeenschappelijk gedachte. 'En wat is er leuker dan mee mogen praten over de onderwerpen uit je eigen omgeving', zegt Harry Smeets, voor de zesde keer herkozen in de raad van Heumen.

Hans Pelle uit de gemeente Berkelland ziet ook vooral de zon schijnen als gemeenteraadslid. Hij werd, ondanks dat zijn partij PvdA hem op een onverkiesbare plek zette, met voorkeursstemmen herkozen als raadslid.

Bekijk de reportage (tekst gaat verder onder de video)

'Er is wel eens wat gezeur, maar ik vind het vooral ongelooflijk fijn wat ik voor de mensen kan doen', zegt Pelle. Hij is bezig aan zijn zevende periode als raadslid en trots op wat hij bereikt heeft, of het nu het openhouden van het openluchttheater in Eibergen is of een dorpsgenoot bijstaan om de bureaucratische molen in het gemeentehuis te tackelen. 'Ik voel me echt volksvertegenwoordiger. Het is de mooiste hondenbaan die er is'.

'Gemeenteraadsleden in Gelderland zijn grote optimisten', zegt Michiel de Vries, hoogleraar Bestuurskunde van de Radboud Universiteit in Nijmegen. De Vries adviseert geregeld ook gemeenten en bekeek op verzoek van Omroep Gelderland naar de resultaten uit de enquête. 'Ze worden bedreigd, ervaren hoge werkdruk en een minderheid voelt zich gewaardeerd, maar toch vindt 99 procent het plezierig werk. Dat is een beeld dat ik nog niet kende.'

Dat 36 procent van de raadsleden in Gelderland aangeeft genoeg kennis te hebben om het werk te kunnen doen, vindt De Vries opvallend. Slechts 23 procent geeft aan dat zijn of haar kennis op financieel gebied ontoereikend is, 18 procent noemt 'zorg' als onderwerp waar ze niet genoeg kaas van hebben gegeten.

De Vries: 'Gemeentefinanciën vind ik zelf erg moeilijk. Door alle nieuwe taken is het controleren van een gemeentebestuur ingewikkeld geworden. Door herindelingen en door gemeenschappelijke regelingen is het allemaal nog ingewikkelder en groter. Je zult dat allemaal maar moeten bijhouden. Vergeet niet dat we er voor hebben gekozen om niet-professionals die controlerende taak te laten doen. We hebben in Nederland een lekenraad, die specialisten op hun vakgebied moeten controleren. Ga er maar aan staan.'

Ellis de Vries, raadslid voor de VVD in Epe, is één van die lekenraadsleden. Volgens haar moet er niet te moeilijk over gemeentefinanciën worden gedaan. 'Je hoeft echt geen register-accountant te zijn om kritisch naar een begroting of jaarrekening te kijken. Het gaat er om of je een kritische blik hebt en vragen durft te stellen.' De Vries is jurist en heeft zelf geen probleem om een kanttekening te plaatsen.

Knappe koppen zitten er genoeg in de Gelderse gemeenteraden. 45 procent van de raadsleden heeft een HBO-diploma en 31 procent is universitair geschoold. Als 76 procent van de Gelderse raadsleden hoger onderwijs heeft gevolgd ligt dat ver boven het gemiddelde van de Nederlandse bevolking (37 procent, volgens het CBS).

Of meer knappe koppen in de raad beter is, waagt hoogleraar De Vries te betwijfelen. 'Hebben ze dan wel genoeg feeling met de mensen in onze samenleving die echt afhankelijk zijn van een voorziening van een gemeente; de armen, de lager opgeleiden, werklozen en bijstandsgerechtigden?'

Zie ook: Vuurwerkbom in de tuin; Gelderse raadsleden steeds vaker bedreigd

Zo'n 400 gemeenteraadsleden uit alle 51 Gelderse gemeenten hebben de enquête van Omroep Gelderland ingevuld, van wie 371 volledig. Alleen die antwoorden tellen mee. De antwoorden van deze groep zijn representatief voor alle 1141 raadsleden in Gelderland.