ANALYSE | De Graafschap mist in de top een sterke en ambitieuze leider

Binnen de muren van De Graafschap, maar ook door veel supporters wordt nog altijd met respect en bewondering over hem gesproken. Han Berger was tussen april 2005 en december 2008 technisch directeur op De Vijverberg. Hij regeerde met harde hand bij de Achterhoekse club. Berger maakte beleid, en zorgde voor duidelijkheid en structuur. Deuren gingen open als deze voetbalman pur sang zich meldde.

Zijn komst bracht een cultuurschok teweeg. Heilige huisjes gingen, als de Utrechter dat nodig vond, zonder pardon omver. Professional Berger was de baas en bepaalde de koers. Tegelijkertijd was hij zichtbaar en aanspreekbaar voor alle geledingen en trok hij mensen die ook vooruit wilden in zijn kielzog mee. De Graafschap bewoog, inspireerde en steeg in status en aanzien. 

'Ik hou van uitdagingen', was één van de eerste zinnen die de toen 54-jarige Berger bij zijn aanstelling uitsprak. Om vervolgens stap voor stap de lat steeds iets hoger te leggen. 'Dit is een hele bijzondere club', stelde hij later met een knipoog vast toen emotionele sponsors plotseling de knip trokken en nieuwe spelers naar Doetinchem haalden. De Superboeren dreigden af te dalen naar de eerste divisie, zoals deze week ook weer op dramatische wijze gebeurde.

Toch waaide ruim tien jaar geleden een andere wind boven De Vijverberg aan de chique Lijsterbeslaan. Toen De Graafschap in 2008 sportief eens verraste en het zelfs even een abonnement had op het linkerrijtje in de eredivisie (De Graafschap stond halverwege dat seizoen 12e), riep Berger de vaste mediavolgers één voor één bij zich op kantoor. Zoals hij dat vaker deed. Bewust liet hij de woorden 'op termijn Europees voetbal' vallen, wetende dat de journalisten ze prominent zouden gebruiken in hun verhalen.

Zo verhoogde de sluwe directeur, tegenwoordig werkzaam als commissaris bij de KNVB, weer de druk die in topsport nodig is om tot betere prestaties te komen. Berger daagde uit, prikkelde en dwong zijn mensen dagelijks scherp te zijn. Op De Vijverberg streefde hij een 'topsportklimaat' na en zat hij overal kort bovenop. Daarnaast had hij veel oog voor de jeugdopleiding, de levensader van een club als De Graafschap.

Deze lofzang op Berger is misschien een tikkeltje overdreven. Ook onder zijn bezielende leiding kelderde De Graafschap na de winterstop van 2008 immers weer hard, maar al met al vormt de lijn en ambitie uit dat tijdperk toch wel een contrast met nu. Soms bekruipt je het gevoel dat het allemaal wat te vrijblijvend is bij De Graafschap en dat de pure, echte drive om overal beter te willen worden binnen de club ontbreekt.

Een krachtige (technisch) directeur kan dat proces sturen en de juiste mensen meenemen in de weg omhoog. Zo'n leider en aanjager, die Berger dus was, mist de club eigenlijk al jaren. Henk de Jong was weliswaar een populair uithangbord, maar een trainer van De Graafschap heeft al genoeg kopzorgen omdat hij dagelijks moet werken met een kwalitatief matige selectie. De Jong bemoeide zich dit seizoen misschien wel met te veel zaken die niet direct tot zijn primaire taken hoorden.

Algemeen directeur Hans Martijn Ostendorp is als voormalig politiek bestuurder geen echte voetbalman en misschien wel te aardig in de keiharde voetbaljungle. Hij wil vooral verbinding maken met de Achterhoekse samenleving en het bedrijfsleven om zo stap voor stap sterker te worden. Ook daar is uiteraard best veel voor te zeggen.  

Technische baas Peter Hofstede, die veel kritiek kreeg de afgelopen jaren maar zijn contract steeds weer verlengd zag, mist de uitstraling en de contacten van een type Berger en is ook niet in staat de opleiding en scouting een noodzakelijke impuls te geven. De Graafschap is in veel opzichten een kleine club die het soms ook moet hebben van de verkoop van een (liefst zelf opgeleide) speler waardoor je weer kan doorselecteren. Dat gebeurt te weinig. 

Natuurlijk spelen financiën bij een bescheiden club als De Graafschap een essentiële rol. Hofstede heeft te maken met een beperkter budget dan zijn voorgangers, maar zou die middelen kunnen verhogen door slimme transfers. Tegelijkertijd houden investeerders de hand wat vaker op de knip en lijken zij wel tevreden met hoe het allemaal gaat. De Vijverberg zit (in de eredivisie) immers vol, het publiek is enthousiast en bij degradatie roept men in koor 'wi-j komt altied weer terug.' Kretologie die je ook de afgelopen dagen weer hoorde.

Over De Graafschap is het vaak gezegd. Te groot voor het servet, maar te klein voor het tafellaken. Eveneens een uitspraak overigens van Berger die de intriges en achterklap uiteindelijk ook niet kon uitbannen. Ze lijken onlosmakelijk aan de cultclub verbonden en wat bovenin niet goed zit, sijpelt altijd naar beneden. Hoe sympathiek het imago van de Superboeren voor de buitenwacht namelijk ook is, intern borrelt het altijd. Ook Berger zag drie trainers in drie jaar langskomen. De Graafschap is geen makkelijke club waar de druk van fans, media en investeerders niet te onderschatten valt.

Het heen en weer pendelen is simpelweg het lot van De Graafschap, in een gebied met weinig kapitaalkrachtige bedrijven. Opvallend is dat veel supporters en dus ook geldschieters dat niet eens een groot probleem vinden. Ook op vrijdagavond reizen ze graag af naar de gezellige Vijverberg om een ouderwetse boerenbruiloft te vieren. Ze komen, en dat is ook begrijpelijk, voor vermaak en ontspanning. 

Bij De Graafschap is het dan ook zelden saai. In de eerste divisie wordt meestal wel gestreden om promotie, terwijl de club op het hoogste niveau steevast bikkelt tegen degradatie. Spanning en sensatie is dus gegarandeerd. 'Een niveautje lager is het ook leuk. We winnen dan tenminste veel', hoor je regelmatig.

De zure en toch ook onverwachte degradatie deze week was de negende in de clubgeschiedenis. Conclusie is, zoals zo vaak, dat de selectie simpelweg kwaliteit ontbeerde bij aanvang van het seizoen. Een karrenvracht aan nieuwe spelers, maar nauwelijks echte versterkingen die de ploeg houvast gaven in de eredivisie. De Graafschap stond snel onderaan en miste ook binnen de lijnen van het veld een aanjager en een leider.

Natuurlijk was er ook pech met de blessures en ziekte van bijvoorbeeld Ted van de Pavert. Maar iedere club heeft daar wel last van. In de winterstop werd de schade enigszins hersteld met de komst van Azor Matusiwa en Charlison Benschop. Mede dankzij de klankbordleden Freek Jansen en Berry Powel die met de namen kwamen. De Graafschap ging zelfs winnen, maar te weinig om zich nog veilig te spelen. In de nacompetitie weet je het daarna nooit. Het is een loterij, grillig en knotsgek. Dat bewees Go Ahead  - RKC (4-5) dinsdag weer in optima forma. 

De Graafschap stelde teleur in de beslissende finale tegen Sparta en likt nu de wonden van een uiteindelijk toch mislukt seizoen. Ondanks de volle tribunes en de opleving na de winterstop, is het gevolg nu dat de club fikse averij oploopt. De begroting keldert naar ongeveer 6 miljoen euro (veel minder mediagelden) en het sentiment bij de fans zal er ook niet positiever op worden. Bovendien lopen veel spelers uit hun contract, hoewel dat in de huidige situatie ook weer een voordeel kan zijn.

Evident is dat De Graafschap opnieuw moet gaan bouwen. Er is ontzettend veel belangrijk werk aan de winkel. Wie wordt de nieuwe trainer die past bij de club? Wie staat op om, zoals Berger het deed, nieuw elan te brengen? Slaagt Hofstede, met scout Powel in zijn kielzog, er nu wel in de juiste spelers naar Doetinchem te halen? En krijgt de opleiding (terug op de Bezelhorst) waar ontevreden jeugdtrainers zijn vertrokken en amper iets mogelijk is, toch nog de impuls die een club als De Graafschap verdient.

Prangende vragen die de komende weken een antwoord moeten krijgen, want een snelle terugkeer naar de eredivisie is van het allergrootste belang om niet opnieuw weg te zakken in de grauwe anonimiteit van die vermaledijde Keuken Kampioen Divisie.      

Sven Nieuwpoort zakt in elkaar, ook zijn toekomst is onduidelijk (foto Wil Kuijpers)