Meer kinkhoestbesmettingen, maar hoe gevaarlijk is de ziekte?

Kinkhoest is een infectie van de luchtwegen die wordt veroorzaakt door een bacterie. De bacterie maakt een gifstof aan, waardoor hoestbuien ontstaan. Deze hoestbuien kunnen 3 tot 4 maanden aanhouden. Kinkhoest wordt daarom ook wel de 100-dagenhoest genoemd. De tijd tussen besmetting en de eerste verschijnselen is meestal 7 tot 10 dagen.

Per jaar worden tussen de 4000 en 10000 gevallen van kinkhoest gemeld bij de GGD, maar het werkelijke aantal is waarschijnlijk veel groter. Volgens de GGD worden in Nederland elk jaar meer dan 100 baby’s met kinkhoest in het ziekenhuis opgenomen. Vaak zijn dit pasgeboren, ongevaccineerde baby’s. Sommigen sterven aan de ziekte.

Volgens immunoloog Diavatopoulos van het Nijmeegse Radboudumc neemt het aantal kinkhoestbesmettingen al jaren toe. 'Dat komt doordat de bacterie die kinkhoest veroorzaakt zich heeft aangepast aan het vaccin en dus eigenlijk een beetje daaraan kan ontsnappen. Maar ook doordat we sinds 2005 een ander vaccin gebruiken. Dat geeft minder bijwerkingen en beschermt goed tegen ziek worden, maar minder tegen besmetting.'

De symptomen van kinkhoest lijken in eerste instantie op die van gewone neusverkoudheid. Daarna begint het hoesten. Dit kan uitlopen op langdurige hoestbuien met een piepende ademhaling tot gevolg. Ook wordt er taai slijm opgehoest en moet de patiënt soms braken. Kinkhoest kan ook leiden tot longontsteking.

Bij jonge baby’s die nog niet zijn ingeënt, kan de ziekte heel ernstig verlopen. Ze kunnen zuurstoftekort of hersenbloedingen krijgen, waardoor hersenbeschadiging kan optreden. Heel jonge baby’s kunnen soms stoppen met ademhalen of blauw verkleuren, zonder daarbij veel te hoesten.

Sommige mensen met kinkhoest hebben niet de typische ziekteverschijnselen, zoals hierboven beschreven. Oudere (gevaccineerde) kinderen en volwassenen hoesten vaak alleen langdurig.

Mensen kunnen elkaar besmetten via het hoesten, want de bacterie verspreidt zich door de lucht via kleine vochtdruppeltjes uit de neus en mond. De grootste besmettingsbron voor pasgeboren baby’s is de moeder, gevolgd door oudere broertjes en zusjes.

Iemand kan meerdere keren in zijn leven kinkhoest krijgen. Een infectie met de kinkhoestbacterie beschermt dus niet tegen een volgende infectie met deze bacterie.

Kinkhoest was tot de introductie van vaccinatie een van de belangrijkste doodsoorzaken van jonge kinderen. Sinds 1957 krijgen alle kinderen in Nederland een vaccinatie tegen kinkhoest aangeboden via het Rijksvaccinatieprogramma. Op het consultatiebureau krijgen baby’s vanaf de leeftijd van twee maanden een prik tegen de ziekte

Vaccinatie geeft bescherming gedurende een aantal jaar, maar niet volledig. Daarom worden niet alleen baby's, maar ook jonge kinderen gevaccineerd tegen kinkhoest. 

Alle zwangere vrouwen krijgen vanaf eind 2019 een kinkhoestvaccinatie aangeboden. Tot die tijd is zo'n prik voor eigen rekening. Door zwangere vrouwen te vaccineren zijn jonge baby's vanaf de geboorte meteen beschermd.

Wie kinkhoest heeft kan het beste hoesten en niezen in een elleboogholte of zakdoek. Ook ventileren of regelmatig luchten verkleint de kans op de ziekte.

Kinkhoest kan behandeld worden met antibiotica, maar vaak is de bacterie al niet meer aanwezig als duidelijk is dat het om kinkhoest gaat. Behandeling met antibiotica heeft dan geen zin meer. Daarom is bescherming door vaccinatie belangrijk.