Oudste zoon verzetsfamilie maakt onthulling oorlogsmonument net niet mee

Vrijdag is het 74 jaar geleden dat Epe is bevrijd, maar omdat er op Goede Vrijdag geen herdenking kan worden gehouden in het overwegend christelijke Epe, kwamen donderdagmiddag tientallen belangstellenden bijeen.

Het monument komt op de plek waar ooit de boerderij van de familie Van Essen stond. Op die plek verbleven al die onderduikers. Nadat de boerderij was afgebrand en de gemeente een vuilstort van de locatie maakt wordt het plan om hier een herdenkingsmonument te maken concreet. Na een aantal jaar geeft de gemeente eind vorig jaar groen licht. 

Het monument bestaat uit haagjes die aangeven waar de verschillende schuilplaatsen van de boerderij hebben gestaan. Zo is ook goed te zien hoe de tunnel achter het washok eruit moet hebben gezien. Die tunnel groef Herman van Essen aan het begin van de oorlog. Een tweede plek wordt gebouwd achter een schuur en een derde onder de vloer van een koeienstal. Op de locatie staat ook een bord met uitleg over de plek.

In het begin van de oorlog duiken vooral mannen onder die de Arbeitseinsatz willen ontlopen, maar dan komt in 1943 een groep van acht joodse onderduikers en daarna volgen de 'geheime gasten' elkaar in rap tempo op. Aan het eind van de oorlog worden er ook wapens en goederen voor het verzet opgeslagen. Ondanks verhoren en alle ongewenste bezoek van Duitsers en NSB-ers doorstaan de familie en de onderduikers de oorlog. 

Leerlingen van twee Eper basisscholen hebben het monument geadopteerd.

Voor de familie Van Essen is de dag dubbel. Aan de ene kant zijn ze heel blij dat de locatie geen vuilstort meer is, aan de andere kant hadden ze broer Mannes er zo graag bij gehad.

Een van de broers, Herman van Essen jr., werd geboren in 1940 en heeft dus niet veel van de oorlog meegekregen. Toch is het verzetsverleden van zijn ouders  ook een belangrijk onderdeel van zijn leven: 'Ieder jaar op de dag dat Epe bevrijd werd kwam een groot deel van de onderduikers op visite, dan was het echt feest, maar daarna gingen we ook weer over tot de orde van de dag.'

Hij schiet vol bij de vraag of het een vrolijke of een verdrietige dag is: 'Heel feestelijk dat het zo is afgerond, maar ik had hem er zo graag bij gezien.'

De herdenking wordt drukbezocht. Er zijn veel Epenaren, twee schoolklassen. Onder hen een handvol mensen  die de oorlog bewust heeft meegemaakt. Een van hen is Dien Brummel-Beumer. Zij was keukenmeisje bij een dame die ook in het verzet zat: 'Als het donker was kwamen de onderduikers bij mij eten.' In die tijd kwamen de Van Essens ook veel bij hen over de vloer.

Ze dronken samen koffie in de keuken: 'Ik vind het heel mooi dat dit er nu is, zij hebben heel veel gedaan, ze hebben ook op andere plekken gegraven en mensen geholpen.' Dien mocht niets zeggen: 'Mijn ouders wisten van niets, we deden het gewoon.'

Haar scherpste herinnering is aan de bevrijding: 'We waren zo blij dat we weer vrij waren, met de muziek gingen we in een optocht door het dorp.' Het liedje dat ze toen zongen, zingt ze alsof ze gisteren zo door het dorp danste: 'Ooh wat zijn wij toch blij heden blij/ de moffen zijn weg we zijn vrij/ al die heerschappij en die dwingelandij van de nazi's dat is nu voorbij.'