Incidenten op een rij; dit is wat de GGD constateerde bij de Arnhemse woonzorginstellingen

Uit de rapporten blijkt dat bij de helft van de gecontroleerde bedrijven cliënten zich onveilig voelen. De onveiligheid komt met name terug in de rapporten die gaan over zorgbedrijven waar ook ex-gevangenen wonen die door de reclassering worden geplaatst. Zoals bij Rigter Zorg en Stichting Onderdak. 

In 2016 bleek dat bij Rigter Zorg in Arnhem de veiligheid van cliënten onvoldoende gewaarborgd was doordat het personeel niet deskundig genoeg was. Medewerkers gebruikten verbaal en fysiek geweld, sommigen hadden geen opleiding in de zorg. Ook nachtportiers waren onopgeleid.

Cliënten kregen te veel vrijheid en niet duidelijk was hoeveel uren zorg er werkelijk werden besteed aan bewoners. Een veilig medicatiebeleid ontbrak. Incidenten werden niet gemeld. Ook een goed drugs- en alcoholprotocol ontbrak. Dit terwijl een groot deel van de bewoners verslaafd was.

Eén van de cliënten, Jimmy (27), die in die periode bij Rigter Zorg woonde, overleed eind 2016 na het slikken van 4,5 xtc-pil. De ex-jeugd-tbs'er kwam bij Rigter Zorg om terug te keren in de maatschappij. Voordat hij erheen ging, gebruikte hij geen drugs. Tijdens zijn verblijf raakt hij drugsverslaafd. Zijn familie is verbijsterd dat de gemeente Arnhem jarenlang niet ingreep bij zorgbedrijven. 

Lees hier het verhaal over de dood van Jimmy.

In 2017, na het dodelijke incident, constateerde de GGD dat het drugs- en alcoholbeleid nog steeds niet op orde is bij Rigter Zorg. Een jaar later, nadat Neocura het bedrijf begin 2018 overnam, bleek bij een inspectie dat het drugsbeleid nog steeds niet voldoet. Sinds juni 2018 is er ondanks het advies van de GGD geen herinspectie meer geweest.  

Uit de inspectierapporten wordt duidelijk dat zorginstellingen niet alle calamiteiten en incidenten melden bij de GGD, terwijl dit wel verplicht is. Uit de meldingen die zorgbedrijf Stichting Onderdak in 2016 deed, blijkt volgens de inspectie dat er veel incidenten zijn geweest op de locatie in Oosterbeek.

Van alle incidenten waren er een aantal ernstig: drugsbezit, stelen, dreigen met een nepwapen en bedreiging met een wapen. Een aantal incidenten zorgden voor onrust in de buurt, waardoor de burgemeester in gesprek is gegaan met de zorgaanbieder en de buurtbewoners. Drie cliënten moesten hierdoor de zorginstelling verlaten.

In 2017 waren er opnieuw incidenten. Bij vrijwel de meeste incidenten ging het om agressie. Verder waren er meldingen over middelengebruik, seksuele intimidatie, overlast, verwardheid en suïcide. In dat jaar dienden twee cliënten klachten in over het zorgpersoneel. Een begeleider zou zich ongewenst hebben gedragen ten opzichte van een cliënt en fraude hebben gepleegd. Een andere cliënt klaagde over geweld door een medewerker. Beide personeelsleden zijn daarna ontslagen.

Ondanks de incidenten in 2016 krijgt het bedrijf een jaar later een contract om zorg te mogen leveren aan (ex)-gevangenen en (ex)-tbs'ers. Het zorgbedrijf groeide van 100 cliënten in 2017 naar 250 cliënten in 2018. Stichting Onderdak biedt zorg in meer dan tien Gelderse gemeenten.

Bekijk hier het interview met de oud-directeur van de tbs-kliniek van de Pompestichting, Jos Poelmann. 'Beschermd wonen is veel te vrij; tbs-behandeling is hierdoor weggegooid geld'  

De gemeenten zeggen in een reactie zich niet te herkennen in het beeld dat er sprake is van onveiligheid. 'Het gaat om een kwetsbare doelgroep bij wie drugsgebruik en agressie vaak voorkomt', zegt de gemeente Arnhem. Voor een deel zijn dit ook reclasseringscliënten. Dat betekent nog niet dat de zorg structureel onder de maat is waardoor we in moeten grijpen.' Lees hier de uitgebreide reactie van de gemeente.

GGD Gelderland-Midden zegt dat ondanks de onveilige incidenten en hun eigen constatering van tekortkomingen op het gebied van veiligheid, een instelling niet onveilig hoeft te zijn. 'Het feit dat niet aan alle kwaliteitseisen werd voldaan impliceert niet meteen dat de situatie onveilig is. Wij hebben in eerste instantie gekeken of de kwaliteit verbeterd zou kunnen worden en of de aanbieder de bereidheid had/heeft om de kwaliteit te verbeteren.’

De rapporten van GGD Gelderland-Midden zijn niet openbaar. De GGD zegt in gesprek te zijn met gemeenten om inspectierapporten voortaan openbaar te maken. Lees hier de uitgebreide reactie van de GGD.

De artikelen van Omroep Gelderland met de conclusies uit de inspectierapporten zijn voorgelegd aan de betrokken bedrijven. Volgens Stichting Onderdak ligt de praktijk iets genuanceerder dan de inspectierapporten laten zien.

Directeur Stephan van Embden: 'Onze cliënten worden na behandeling over de schutting gegooid door andere instanties. Als wij ze niet opvangen, komen ze op straat terecht. Er is geen alternatief. Het is een maatschappelijk probleem. De hoeveelheid incidenten valt bij ons mee als je dit vergelijkt met wat er in grote instellingen gebeurt.'

'Tachtig procent van onze cliënten gebruikt alcohol en/of drugs. Als ze zich niet aan de regels houden, krijgen ze een time-out. Wij zetten mensen niet op straat. Ze kunnen dan naar een crisiskamer, een hotel of een Stay Okay. We bluffen dat ze drie dagen weg moeten blijven, maar meestal is het voor één nacht. Waar moeten ze anders naar toe?'

Directeur Monique Neuféglise van Rigter Zorg zegt dat het drugsprobleem niet alleen een probleem is bij de kleine zorginstellingen. 'Ook bij grote instellingen komt het veelvuldig voor. Het is inherent aan de cliëntgroep. Als cliënten beschermd bij je wonen mag je een cliënt geen vrijheid ontnemen. We zijn geen gesloten instelling. We zouden in strijd met de wet handelen als we cliënten in hun komen en gaan beperken.' Neuféglise noemt het opvallend dat in Arnhem weinig instellingen worden gescreend.

Neocura zegt dat er in de inspectierapporten een aantal terechte opmerkingen en verbeterpunten staan, maar ook een aantal onterechte of ongenuanceerde conclusies. Den Brinker: 'De inspectie is letterlijk een momentopname. De aan- of afwezigheid van een bepalende medewerker kan de kwaliteit van de organisatie voor de momentopname al beïnvloeden. De gemeente en de GGD zijn overwegend positief over onze organisatie.'

Neocura zegt geen justitiële cliënten in zorg te nemen. ‘Na overname van Rigter Zorg hebben we alleen nog één forensische cliënt een half jaar in zorg te gehad.'

Lees hier de uitgebreide reactie van Neocura.

Lees hier de reactie van deskundigen op de inspectierapporten van GGD Gelderland-Midden en het tekortschietende toezicht. 

Omroep Gelderland deed onderzoek naar de kwaliteit en veiligheid van woonzorginstellingen in de regio Arnhem. Hieruit blijkt dat de betrokken gemeenten eind 2016 de eerste controles hebben uitgevoerd, terwijl ze sinds 1 januari 2015 verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de zorg in de gemeente.

Van de 29 onderzochte bedrijven blijken in de afgelopen vier jaar 12 bedrijven geïnspecteerd te zijn door GGD Gelderland-Midden. Twee bedrijven werden na één controle goedgekeurd. Bij vier bedrijven constateerde de GGD verbeterpunten. Ook legde de GGD hierbij hersteltermijnen op. Er werd geen herinspectie uitgevoerd. Bij twee bedrijven stopte de gemeente uiteindelijk de zorg. Dat was het geval bij zorgbedrijven De Zorgdrager en VriendGGZ/Vriendenhuizen.

Omroep Gelderland sprak de afgelopen jaren tientallen cliënten en familieleden van diverse zorginstellingen die het onveilige gevoel in instellingen voor beschermd wonen onderschrijven.