Nieuws

Drugs en wapens in zorginstellingen; cliënten voelen zich onveilig en toezicht schiet tekort

ARNHEM - Drugsgebruik, wapenincidenten, agressie en ongeschoold personeel. Cliënten voelen zich onveilig in kleine commerciële woonzorginstellingen in de regio Arnhem. Dat blijkt uit onderzoek van Omroep Gelderland. Vooral bij zorgbedrijven die niet alleen zorg bieden aan licht verstandelijk beperkten en psychiatrische cliënten, maar ook aan (ex)-gevangenen en (ex)-tbs'ers.
door Judith Spanjers en Ellen Kamphorst
Door bezuinigingen in de tbs-zorg stromen tbs'ers sneller door naar lichtere vormen van zorg, zoals beschermd wonen. Daarnaast is er de ontwikkeling dat steeds meer kleine zorgbedrijven een contract krijgen om justitiële cliënten zorg te bieden. Dit terwijl het toezicht op deze bedrijven tekortschiet. 
Een groot deel van de gecontracteerde woonzorginstellingen die de zogenoemde forensische zorg biedt, heeft nooit een toezichtsinspectie gehad. Ook niet voordat ze een contract kregen. Een onwenselijke situatie zeggen deskundigen.

Inspectierapporten

Omroep Gelderland deed onderzoek naar de inspecties die GGD Gelderland-Midden afgelopen jaren deed in de regio Arnhem. Van de 29 onderzochte woonzorginstellingen controleerde de GGD in opdracht van gemeenten twaalf bedrijven. Bij de helft hiervan geven cliënten aan zich onveilig te voelen. De inspectierapporten van de GGD zijn niet openbaar, maar Omroep Gelderland wist de hand te leggen op deze rapporten.
Uit de rapporten blijkt dat vooral drugsgebruik voor problemen zorgt. Een cliënt vertelt bijvoorbeeld dat bewoners elkaar harddrugs verstrekken en dat de drugs op kamers in de woonzorginstelling wordt gebruikt. Onder invloed verblijven de cliënten vervolgens in de gemeenschappelijke ruimte, wat regelmatig leidt tot agressieve incidenten. Daarbij kan het gebeuren dat beïnvloedbare zwakbegaafde cliënten verslaafd raken in zorginstellingen. Dit leidde bijvoorbeeld ruim twee jaar geleden tot de dood van een cliënt.
Lees hier het verhaal van de 27-jarige Jimmy. Hij kwam als ex-jeugd-tbs'er in zorg bij Rigter Zorg. Hij raakte er drugsverslaafd en overleed na het slikken van xtc-pillen.
Tekst gaat verder onder foto

Wapenincidenten

In de rapporten is verder te lezen dat er bij een instelling bedreigingen met een wapen en een nepwapen is geweest. Agressie beperkt zich niet alleen tot de cliënten onderling. Personeel gebruikt ook geweld richting cliënten. In ieder geval één medewerker is hierdoor ontslagen. Een aantal incidenten zorgde ook voor overlast in de buurt. 

'Onbegrijpelijk dat overheid niet ingrijpt'

Jos Poelmann, oud-directeur van de Nijmeegse Pompekliniek, tbs-deskundige en gespecialiseerd in forensische zorg, las op verzoek alle inspectierapporten en noemt het onbegrijpelijk dat gemeenten en landelijke inspecties niet ingrijpen. 'De incidenten die in de rapporten te lezen zijn, liegen er niet om. Die incidenten zijn schering en inslag. Het is onbegrijpelijk dat deze bedrijven zorg mogen bieden aan deze loodzware doelgroep. Als een cliënt alcohol en drugs gebruikt, kan dat een eerste stap zijn op weg naar een nieuw delict.' 
Bekijk hier het interview met Jos Poelmann. 'Beschermd wonen veel te vrij; tbs-behandeling is hierdoor weggegooid geld' 
Woonzorgbedrijven die zorg bieden aan tbs'ers en andere justitiële cliënten begeleiden ze bij het zelfstandig wonen en bij hun terugkeer in de maatschappij. Dat kan met hulp aan huis of via beschermd wonen. Ze kunnen dan op een groep terechtkomen samen met mensen die een licht verstandelijke beperking hebben of psychiatrische problemen.  

Toezicht op veiligheid versnipperd

Door de grote diversiteit aan cliënten in woonzorginstellingen is het toezicht op de kwaliteit en veiligheid van zorgbedrijven versnipperd. De cliënten vallen onder drie verschillende wetten, waardoor er drie inspecties bij betrokken zijn.
De Inspectie Justitie en Veiligheid zegt in een reactie geen individuele bedrijven te controleren. Volgens deze inspectie ligt het toezicht op de kwaliteit en veiligheid van zorg bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). In de zoekmachine op de website van de IGJ (waar alle rapporten openbaar staan) is van veel bedrijven die forensische zorg bieden geen inspectierapport te vinden.

'Schokkend dat Justitie niet controleert'

Poelmann noemt het schokkend dat de Inspectie voor Justitie en Veiligheid gecontracteerde zorgaanbieders niet controleert. ‘Als Justitie contracten afsluit met zo'n commerciële woonzorginstelling, is het ook hun plicht om te kijken of de veiligheid is gewaarborgd. Dat ze dat niet doen vind ik volstrekt onbegrijpelijk.'
De Dienst Justitiële Inrichtingen die de contracten afsluit namens het ministerie, zegt in een reactie dat als er inspectierapporten beschikbaar zijn, deze altijd in de gesprekken over de contractering worden meegenomen.

Reactie IGJ

De Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd erkent dat niet alle kleine bedrijven die forensische zorg bieden bezocht zijn. Volgens de inspectie is het onmogelijk om alle zorginstellingen te bezoeken. 'Er zijn 40.000 verschillende soorten zorginstellingen in ons land. Wij kunnen niet al deze bedrijven bezoeken. Ons toezicht is risico-gestuurd. Wij kiezen voor die zorginstellingen met de grootste risico's. Die risico's bepalen we aan de hand van allerlei factoren, zoals signalen en meldingen die bij ons binnenkomen, de grootte van de instelling, het soort zorg dat er wordt verleend, informatie van de Kamer van Koophandel, informatie uit eerdere toezichtsbezoeken, jaarverslagen en jaargesprekken met alle GGD’s. Ook een bericht in de media kan een aanleiding zijn voor een bezoek. Op die manier hebben we voldoende toezicht op de kwaliteit en veiligheid van de zorg.' 
Lees verder onder foto.

Toezicht gemeenten

Ook gemeenten houden toezicht op lokale zorgaanbieders. De gemeenten in de regio Arnhem laten de controles uitvoeren door de GGD Gelderland-Midden. Deze inspectierapporten zijn in tegenstelling tot die van de landelijke inspectie niet openbaar. Hierdoor kan een cliënt of familielid niet controleren of de zorg bij een instelling voldoet. Deskundigen pleiten voor het openbaar maken van alle rapporten. 
Olga Floris, docent gezondheidsrecht aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam, las ook de rapporten van GGD Gelderland-Midden en is geschrokken. 'Het is schandalig dat bedrijven zo lang door kunnen blijven gaan terwijl ze niet aan de kwaliteitseisen voldoen. De gemeente grijpt niet in. Als je inspecteert, maar vervolgens niet handhaaft dan controleer je voor niets. Te zware cliënten krijgen van kwalitatief onvoldoende geschoold personeel zorg. Dat zorgt voor onveilige situaties.’ 

Reactie gemeente

De gemeenten in de regio Arnhem zeggen in een reactie zich niet te herkennen in het beeld dat er sprake is van onveiligheid. 'Het gaat om een kwetsbare doelgroep bij wie drugsgebruik en agressie vaak voorkomt', zegt de woordvoerder van de gemeente Arnhem. Voor een deel zijn dit ook reclasseringscliënten. Dat betekent nog niet dat de zorg structureel onder de maat is waardoor we moeten ingrijpen.' Lees hier de uitgebreide reactie van de gemeente.

Reactie GGD

GGD Gelderland-Midden zegt dat ondanks de onveilige incidenten en hun eigen constatering van tekortkomingen op het gebied van veiligheid dat een instelling niet onveilig hoeft te zijn. 'Het feit dat niet aan alle kwaliteitseisen werd voldaan impliceert niet meteen dat de situatie onveilig is. Wij hebben in eerste instantie gekeken of de kwaliteit verbeterd zou kunnen worden en of de aanbieder de bereidheid had/heeft om de kwaliteit te verbeteren', aldus de woordvoerder. Lees hier de uitgebreide reactie van de GGD.
Lees hier het verhaal over de ernstige incidenten die GGD Gelderland-Midden constateerde bij zorginstellingen die ex-tbs'ers begeleiden. 
Lees hier wat de politiek er aan wil gaan doen.
💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!