Nieuws

‘Neem signaal serieus’, radicaliseringsdeskundigen herkennen zich in frustratie over Arnhemse aanpak

Experts op het gebied van jihadistische radicalisering herkennen het beeld dat naar voren komt in het onderzoek van Omroep Gelderland naar de Arnhemse radicaliseringsaanpak. ‘Er is werk aan de winkel voor de gemeente.’ © Omroep Gelderland
ARNHEM - Experts op het gebied van jihadistische radicalisering herkennen het beeld dat naar voren komt in het onderzoek van Omroep Gelderland naar de Arnhemse radicaliseringsaanpak. ‘Er is werk aan de winkel voor de gemeente.’
Geschreven door Maarten Dallinga en Jenda Terpstra
Op de gemeentelijke afdeling die de radicaliseringsaanpak coördineert zou een ‘veiligheidscultuur’ heersen, met te veel aandacht voor de kerngroep van zo'n 23 geradicaliseerden en te weinig oog voor preventie. Ook worden de ‘oren en ogen’ van de stad onvoldoende bij de aanpak van jihadistische radicalisering betrokken. Dat beeld ontstaat na gesprekken van Omroep Gelderland met ongeveer 25 betrokkenen. Zoals docenten, jongerenwerk en bronnen dicht bij de gemeente.
‘Wat ik er heel erg uit proef, is een frustratie bij allerlei groepen en professionals over het gebrek aan communicatie en transparantie vanuit de gemeente’, zegt politicoloog Amy-Jane Gielen, die onderzoek doet naar anti-radicaliseringsbeleid. Bij andere gemeenten speelt hetzelfde, zegt zij: ‘Dat komt over het algemeen niet voort uit onwil. Volledig open communiceren over dit gevoelige veiligheidsonderwerp is soms gewoon lastig.’
Bekijk hier een uitgebreid interview met onderzoeker Annemarie van de Weert (tekst gaat verder onder video):
Onderzoeker Annemarie van de Weert over aanpak radicalisering
'Maar,' voegt Gielen toe, 'als door zowel het jongerenwerk als scholen als minderheidsgroepen wordt geklaagd dat het onduidelijk is wat de gemeente nou op dit onderwerp doet, dan lijkt me dat er voor de gemeente wel werk aan de winkel is.’

‘Op nul beginnen’

Annemarie van de Weert, als onderzoeker verbonden aan het Kenniscentrum Sociale Innovatie van de Hogeschool Utrecht, vindt het opvallend hoeveel personen zich niet gehoord voelen door de gemeente, ‘en dat zij uit verschillende hoeken komen’. Van de Weert doet onderzoek naar preventief beleid om (gewelddadig) extremisme te voorkomen. Zij noemt het ‘opmerkelijk’ dat het in 2016 opgezette strategisch netwerk van professionals en wijkbewoners niet onderhouden is.
Dit netwerk werd opgestart door het Amsterdamse adviesbureau Scholten & Partners. Gielen: ‘Vanwege het 'succes' in Amsterdam is dit bedrijf gepromoot onder gemeenten als dé partij waarmee je in zee moest gaan. De gemeente Arnhem heeft dit kennelijk dus ook gedaan en dat was schijnbaar – net als in veel andere gemeenten – geen succes. Het gevolg hiervan is dat gemeenten weer helemaal op nul moesten beginnen.’

‘Gemiste kans’

Van de Weert wil niet al te diep ingaan op de Arnhemse situatie, omdat ze die niet goed kent. Wel zegt ook zij het beeld dat de gesproken betrokkenen schetsen, te herkennen: ‘Die geluiden hoor ik ook elders in Nederland.’ Jongeren die een risico vormen worden in eerste instantie besproken in het driehoeksoverleg van gemeente, politie en Openbaar Ministerie, zegt ze. ‘Daar zitten afgevaardigden uit het sociaal domein dus niet standaard bij.’
De harde en zachte aanpak van radicalisering moeten op elkaar aansluiten.
Onderzoeker Annemarie van de Weert
Maar ook als het gaat om het preventieve beleid voelen mensen in de wijken zich niet gehoord. De meerderheid van de gesproken betrokkenen heeft geen goed zicht op wat de gemeente Arnhem doet op dit gebied. In algemeenheid zegt Van de Weert dat ‘de harde en zachte aanpak van radicalisering op elkaar aan zouden moeten sluiten. Als professionals uit het sociale domein aangeven dat ze niet goed zicht hebben op die preventieve zachte kant, ligt hier kennelijk geen duidelijke opdracht. Dat is op zich een gemiste kans voor de effectiviteit van je beleid.’
Experts op het gebied van jihadistische radicalisering herkennen het beeld dat naar voren komt in het onderzoek van Omroep Gelderland naar de Arnhemse radicaliseringsaanpak. ‘Er is werk aan de winkel voor de gemeente.’ © Omroep Gelderland
Na de politieactie in Presikhaaf, eind september.
Wat werkt? Jihadistische radicalisering aanpakken is ingewikkeld, zegt Rozetta Meijer, radicaliseringsonderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut in Utrecht. ‘We weten in grote lijnen wat werkt om radicalisering te voorkomen. Maar er is nog een slag te slaan.’ Probleem is dat het effect van ‘sociale interventies’ moeilijk is vast te stellen. Want hoe toon je aan dat iemand door een bepaald beleid wel of juist niet is geradicaliseerd? ‘Het is een complex en gelaagd onderwerp’, vertelt Meijer. ‘Maar het is essentieel dat gemeenten inzetten op preventie en het weerbaar maken van jongeren tegen radicalisering.’ Daarbij is het volgens haar belangrijk dat gemeenten meer leren van elkaars ervaringen met de ingezette aanpak.

‘Preventie is investering waard’

‘Ik weet niet wat de gemeente doet aan preventie, of hoe ze ouders, broertjes en zusjes van geradicaliseerde jongeren begeleidt’, zei een jongerenwerker met wie Omroep Gelderland uitgebreid sprak. ‘Ik weet zelfs niet hoe jongeren uit onze wijk worden begeleid.'
Investeren in de voorkant zou heel goed zijn.
Onderzoeker Amy-Jane Gielen
Amy-Jane Gielen ‘begrijpt’ de teleurstelling van het jongerenwerk. ‘Uit onderzoek weten we ook dat preventie de investering dubbel en dwars waard is,’ zegt ze, ‘dus wat dat betreft zou investeren in de voorkant heel goed zijn.’

'Gemeente moet gaan praten'

'Gekeken naar de geluiden van de geïnterviewden lijkt mij het nu allereerst zaak om dit signaal serieus te nemen', zegt Annemarie van de Weert. 'Ook al herkent de gemeente Arnhem zichzelf er wellicht niet in. Er heerst onvrede bij een belangrijke schakel van de samenleving over het beleid.’
En daar moet je naar luisteren, vindt Van de Weert: ‘Eerstelijns professionals die in contact staan met de samenleving zijn een belangrijke partner als het gaat om terrorismebestrijding. Ik denk dat de gemeente daarom nu heel snel moet gaan praten met de mensen die zich niet gehoord voelen.’
Reacties en tips: mail naar onderzoeksjournalisten Maarten Dallinga (mdallinga@gld.nl) en Jenda Terpstra (jterpstra@gld.nl). Of reageer volledig anoniem via de app Treema (ID: DWDHH442).

Zie ook: