Waar zijn de spinnen plotseling gebleven?

'Spinnen zijn geen insecten', begint IVN-gids Harold Gerritsen zijn verhaal. 'Insecten hebben zes poten en spinnen hebben er acht.' Samen met BuitenGewoon-verslaggever Laurens Tijink gaat de gids op zoek naar spinnen in natuurgebied Het Leesten bij Ugchelen. Makkelijk laten de beestjes zich vanochtend niet vinden en dat terwijl er in natuurgebied Het Leesten zeker 50 verschillende soorten spinnen leven. Dat valt best mee als je weet dat er in ons land zeshonderd verschillende spinachtigen voorkomen, waaronder de teek. 

Sommige spinnensoorten gaan niet dood, maar houden een winterrust. Er zijn in deze tijd van het jaar veel minder insecten en dus is er ook weinig voedsel voor de diertjes. Spinnen die overwinteren spelen hier slim op in door in winterrust te gaan. Ze kruipen weg in hoekjes en gaatjes. Van de eventuele kou hebben ze geen last. 'De spinnen hebben een soort antivries in hun lichaam', vertelt onze gids. 

De grootste spinnensoort die in ons land voorkomt, wordt zo'n zes centimeter groot. Hij leeft onder meer onder ons bed en achter de bank en is razendsnel. Het is de grote huisspin. Het is ook nog eens één van de meest voorkomende spinnensoorten van ons land. In het najaar komen de volwassen mannetjes vaak tevoorschijn. Zij trekken erop uit om op zoek te gaan naar een vrouwtje.

Deze spin is slechts enkele millimeters groot. Hij doet zichzelf tegoed aan een vliegje. 

Na een zoektocht van meer dan twintig minuten valt het oog van Harold Gerritsen op een wolfspinnetje. Het diertje houdt zich schuil tussen de heideplanten. Wolfspinnen maken geen web en in tegenstelling tot veel andere spinnensoorten kunnen wolfspinnen prima zien. Bovendien zijn ze razendsnel. De diertjes kunnen zelfs springen. Op deze manier weten ze hun prooi te overmeesteren. De giftige beet zorgt er uiteindelijk voor dat de prooi de aanval niet overleeft.

Normaal gesproken hebben spinnen acht poten. Deze wolfspin heeft er nog maar zeven.

De wolfspin dankt zijn naam niet aan zijn uiterlijk. Wel vertoont de manier waarop hij zijn prooi bejaagt, overeenkomsten met de werkwijze van de wolf. Omdat wolfspinnen ook andere soortgenoten binnen hun territorium accepteren, werd vroeger gedacht dat de spinnen hun prooi als 'roedel' opjaagden. Voor mensen zijn de Nederlandse wolfspinnen niet gevaarlijk, laat Harold Gerritsen zien...

Alle spinnen kunnen spinsel maken. Veel soorten gebruiken dit om een web te bouwen waarin de prooi blijft kleven. Spinnen die een web maken, vangen vooral vliegen en muggen. Het spinnenrag wordt ook gebruikt om een prooi mee in te pakken of om een coconnetje van te maken waarin eitjes worden gelegd. Dankzij de draden zijn spinnen in staat om grote afstanden af te leggen door de lucht. Spinsel bestaat uit een mengsel van verschillende eiwitten. Afhankelijk van de behoefte, kunnen spinnen klevende en niet-klevende draden maken. Het spinsel dat overbodig is geworden, eten de diertjes vaak weer op. Op die manier worden zo min mogelijk eiwitten verspild. 

Het is nergens voor nodig, maar toch zijn veel mensen bang voor spinnen. Volgens onderzoekers komt dit waarschijnlijk door onze voorouders. Die leerden dat spinnen (en slangen) gevaarlijk konden zijn. Door bij die dieren uit de buurt te blijven, hadden ze een grotere kans om te overleven. Als nakomelingen hebben wij de angst voor spinnen hierdoor in onze genen zitten. Lang werd gedacht dat spinnen doof zijn. Sinds een paar jaar weten we dat de diertjes dankzij hun poten juist uitstekend kunnen horen. De haartjes op de pootjes vangen vibraties op tot een afstand van wel 5 meter. Gillen als je onverwacht oog in oog staat met een spin kan dus wel degelijk effect hebben. Maar om gehoorschade bij spin en medemens te voorkomen... gil niet te hard.

Dit spinnetje zat in de achtertuin van verslaggever Laurens Tijink. Met de haartjes op zijn poten kan ook deze spin prima horen.

BuitenGewoon Radio is iedere zondagochtend tussen 7.00 en 10.00 uur te beluisteren in het programma Zin in Zondag op Radio Gelderland.