Inspecteurs sloegen alarm over ernstige overtredingen bij afvalbedrijf Vink

Inspecteurs van de Omgevingsdienst Regio Arnhem hebben vorig jaar meerdere inspecties uitgevoerd bij Vink. Daarbij is niet alleen geconstateerd dat er een grote hoeveelheid kunstgrasmatten was opgeslagen op een plek waar geen vergunning was, zoals onderzoeksprogramma Zembla onlangs meldde.

Omroep Gelderland bestudeerde de inspectierapporten die via de Wet Openbaarheid van Bestuur openbaar zijn gemaakt. Hierin is te lezen dat de controleurs vorig jaar 27 overtredingen hebben vastgesteld.

Uit de inspectierapporten blijkt dat de inspecteurs van de Omgevingsdienst meerdere keren hebben aangedrongen op ingrijpen door het bestuur van de provincie. En dat was volgens inspecteurs niet voor niets. Enkele uitspraken die ze deden:

De inspectierapporten gaan over controles die gedaan zijn tussen 2 februari 2017 en 31 oktober 2017. Vanuit het ketentoezicht Gelderse Omgevingsdiensten liep er al een diepgaand administratief onderzoek bij Vink. Hierbij kwamen meerdere tekortkomingen aan het licht. Onduidelijk is of deze inmiddels zijn hersteld. Bij het administratieve onderzoek kwam de illegale uitbreiding aan het licht, waarop de inspectiebezoeken werden gestart. 

De inspecteurs willen dat de overtredingen onmiddellijk stoppen. Ze vragen in maart 2017 bij hun leidinggevenden om back-up van het provinciaal bestuur om te mogen ingrijpen. De provincie kan het handhavingsmiddel bestuursdwang opleggen, waardoor de overtredingen gestopt worden. De inspecteurs vragen de projectleider om de gedeputeerde in te lichten.

Maar er wordt uiteindelijk niets stilgelegd. Vink herstelt zelf een aantal overtredingen, maar er komen ook weer nieuwe overtredingen bij. Het bedrijf blijkt hardleers. In mei 2017 is er zelfs geen controle meer mogelijk, omdat er geen communicatie met Vink mogelijk is.  

De gedeputeerde roept Vink op het matje en het bedrijf moet beloven om de controles niet meer te belemmeren. Maar een maand later blijven verschillende overtredingen voortduren. Een aantal overtredingen wordt uiteindelijk hersteld door Vink en de rest wordt nu gedoogd door de provincie.

Woordvoerder provincie: 'Het advies van de inspecteurs is niet overgenomen, omdat na juridische toetsing en de uiteindelijke interne beoordeling door de Omgevingsdienst is gekozen voor een andere vorm van handhaving dan de bestuursdwang waarom is gevraagd.' Volgens de woordvoerder is de vraag om back-up niet concreet bij het bestuur voorgelegd en is dit niet in het ambtelijk overleg besproken.

Volgens de provincie is er wel proces-verbaal opgemaakt voor de omvang van de illegale uitbreiding. De kunstgrasmatten lagen opgeslagen op een terrein zo groot als een voetbalveld, terwijl hier geen vergunning voor was. Dit proces-verbaal is doorgestuurd naar het Openbaar Ministerie. Daarnaast is er uiteindelijk op advies van de Omgevingsdienst bestuurlijk gekozen om een gedoogtraject in te gaan, omdat de overtredingen vergunbaar waren volgens de provincie. 

Uit de inspectierapporten blijkt dat er in totaal 32 keer een voornemen voor een last onder dwangsom is aangekondigd, voor een totaalbedrag van zo’n 500.000 euro. Het bedrijf kreeg hierbij de kans om de overtredingen binnen een bepaalde termijn te herstellen. Maar in de meeste gevallen werd die termijn niet gehaald.

Uiteindelijk is er in niet meer dan twee gevallen uiteindelijk een last onder dwangsom opgelegd. Deze heeft het bedrijf nooit betaald, omdat het College van Gedeputeerde Staten besloot een gedoogbeschikking af te geven. 'Dan is een dwangsom niet meer aan de orde. Het gedogen heeft als doel om te komen tot een situatie waarop je beter toezicht kunt houden, omdat we daarbij voorwaarden kunnen stellen', legt de woordvoerder van de provincie uit. 

‘Onvoorstelbaar’, zegt voormalig hoogleraar milieurecht Gustaaf Biezeveld. ‘In de rapporten is te lezen dat het gedrag van Vink laakbaar is, onverschillig. Het bedrijf heeft bewust illegaal uitgebreid en is daar moedwillig mee doorgegaan, ondanks gesprekken met de gedeputeerde. Hoe kan een gedeputeerde zo’n bedrijf belonen?’   

Wat opvalt in de stukken is dat een inspecteur in het najaar van 2017 in een rapport schrijft dat in het geval van de rollen kunstgrasmatten van gedogen geen sprake zou zijn. De dwangsom van 10.000 euro moest volgens het 'Projectteam Vink' geïnd worden. Maar dit gebeurt dus niet. Volgens de inspecteur kan het onzorgvuldig opstapelen van grasmatten gevaarlijk zijn voor personen en voorbijrijdende voertuigen. Daarbij is de wijze van opslag niet beoordeeld op gevaarsaspecten, omdat er geen vergunning voor is.

Ook voor het bouwen van weegbruggen en een kantoor was geen toestemming en hierbij zou volgens de Omgevingsdienst ook geen zicht zijn op legalisatie.  Andere overtredingen waar geen vergunning voor was: grond opslaan, wanden plaatsen, grondwal aanleggen, bouwwerk plaatsen. De boetes voor alle bovenstaande overtredingen zijn niet betaald door Vink, maar in plaats daarvan heeft het College van Gedeputeerde Staten besloten om de situatie te gedogen.

Volgens de provincie is het gebruikelijk dat aangekondigde dwangsommen uiteindelijk niet betaald hoeven te worden. 'Bestuursrecht is er niet om te straffen, maar om verbeteringen te bewerkstelligen en herhaling te voorkomen. Een bedrijf krijgt meestal de tijd om een overtreding te beëindigen. Wij hebben de normale handhavingsprocedure doorlopen', aldus de woordvoerder.

Volgens de woordvoerder gaat het om overtredingen die volgens het gedoogbeleid van de provincie zijn beoordeeld. 'Gedogen is in de ogen van mensen wegkijken, maar dat is het niet. Je maakt een situatie die vergunbaar is of zelfs wenselijk is tijdelijk mogelijk met een gedoogbeschikking. Daarin leg je voorwaarden vast waaronder dat mogelijk is. Dat is een ingewikkeld en zorgvuldig proces, omdat je ook vastlegt waar iemand aan moet voldoen. Je treedt daarmee wel degelijk op. Dat kan alleen als er geen risico is voor de volksgezondheid of het milieu. Nu wordt de suggestie gewekt dat we niets hebben gedaan. Dat is niet zo', legt de woordvoerder uit.

Voormalig hoogleraar milieurecht Gustaaf Biezeveld heeft er geen goed woord voor over. ‘Bedrijven hebben bestuurders in de tang. Het bestuursrecht geeft alle ruimte om doortastend op te treden. Maar dat laten provincies en gemeenten nogal eens na. De bestuurscultuur deugt al jaren niet. Het belang van een goede relatie met een bedrijf is blijkbaar belangrijker. Maar als een bedrijf opzettelijk doorgaat met overtredingen, behoort het bestuur hieraan een einde te maken met bestuursdwang.'

'In dat geval kan de overheid zelf de overtreding stoppen op kosten van de overtreder. Ook moet dan het Openbaar Ministerie ingeschakeld worden, want er is sprake van strafbare feiten. Wanneer een bedrijf veel geld verdient door de wet opzettelijk niet na te leven, zoals bij Vink het geval was, dan moet je als bestuur zeker niet willen gedogen. Dat is een verkeerd signaal, ook naar andere bedrijven.'

Afvalverwerkingsbedrijf Vink wilde vandaag niet reageren. Woensdag gaan de Statenleden van de provincie in debat met gedeputeerde Conny Bieze over de kwestie Vink.

Zie ook: