Angst voor de wolf, is dat terecht?

Toen in 2015 een wolf een tijdje rondzwierf in Drenthe en Groningen was er voor het eerst in ongeveer 150 jaar weer een wolf in Nederland. In Gelderland is sinds 1822 geen wolf meer gezien en de laatste Nederlandse wolf werd in 1869 in Schinveld doodgeschoten. 

En dat is het gevolg van een eeuwenlange jacht op wolven. Aan het einde van de negentiende eeuw waren bijna alle Europese wolven verdwenen, behalve die in uiterste oosten van Europa, Rusland en in de bergen van Spanje en Italië. 

Wolven waren voor veel jagers een mooie prooi, zo staat in een Vlaams onderzoek over de wolvenjacht. Alleen daarom al werd er fanatiek op ze gejaagd, maar de dieren waren ook concurrenten: ze jaagden op wild als voedsel, wat mensen ook deden. 

En natuurlijk hadden ze het regelmatig voorzien op het vee. Uit het Vlaamse onderzoek blijkt dat in periodes dat er veel wolven waren soms tussen de 10 en 20 procent van het vee ten prooi viel aan wolven. En dat was voor veel mensen reden genoeg om fanatiek op wolven te jagen. 

Maar de wolf had wel degelijk ook een slechte naam omdat er menselijke slachtoffers vielen. Dat gebeurde relatief weinig, zo staat in meerdere onderzoeken naar wolvenaanvallen te lezen. Maar als het gebeurde, was het voor betrokkenen traumatisch. De Vlaamse onderzoeker Karin de Schepper noemt als voorbeeld Oudenaarde van 1585 tot 1588. Daar heerste in die jaren een wolvenplaag waarbij 193 slachtoffers vielen, 151 van hen overleefden de aanval niet. 

De meeste slachtoffers waren kinderen tussen de 6 en 14 jaar. Voor wolven waren dat makkelijke slachtoffers De slachtoffers werden vaak vreselijk toegetakeld. Veel van hen werden nooit meer teruggevonden. Of de dorpelingen vonden alleen ledematen terug. De aanvallen werden daardoor niet licht vergeten.

Bovendien zijn wolven opportunisten en waren ze in geval van nood ook aaseters. Europa was in de vijftiende tot en met de negentiende eeuw door de verschillende oorlogen één groot slagveld. Voor wolven een ideale voedselbron. De dieren waren na afloop op elk slagveld aanwezig om de gevallen soldaten te verorberen. En ook dat heeft het imago van de wolf geen goed gedaan. 

Toch kwamen dit soort aanvallen relatief weinig voor. En sinds de terugkeer van de wolf in West-Europa zijn er geen voorbeelden bekend van wolven die mensen hebben aangevallen. Wolven zien mensen normaal gesproken niet als prooi, benadrukken verschillende wolvendeskundigen. Bovendien valt een groot deel van de wolvenaanvallen in de afgelopen eeuwen toe te schrijven aan hondsdolle wolven en daar zijn er een stuk minder van. 

Een groot deel van de menselijke angst voor wolven is het imago. Het is een angst die tienduizenden jaren terug in de geschiedenis gaat zegt bioloog Midas Dekkers. 'Het is oude mythologie', zegt hij. 'Er is er één slim en dat is de vos. Er is er één laf en dat is de jakhals. Er is er één koning en dat is de leeuw. En er is er één de vuile, grote rotzak, en dat is de wolf'.

Dat bevestigen ook onderzoekers van het Noorse onderzoeksinstituut NINA, die wolvenaanvallen door heel Europa hebben onderzocht. Aanvallen op mensen zijn incidenten. Wolven eten liever een reeboutje en zien mensen over het algemeen niet als prooi. Schapen daarentegen soms wel. Het belangrijkste advies: zorg dat wolven bang blijven voor mensen, want dan blijven ze uit de buurt. Maar, stellen de onderzoekers, een belangrijke vraag is wel hoe je dat doet als wolven niet meer bejaagd mogen worden. 

- De geschiedenis van de de wolvenjacht in de Zuidelijke Nederlanden (16e-18e eeuw) - Karin de Schepper

- The fear of wolves: a review of wolf attacks on humans

- Wolven in Nederland: een samenvatting van de historische gegevens

Heeft u opmerkingen of aanvullingen op dit bericht? Mail dan met de redactie: omroep@gld.nl. Of stuur ons direct een WhatsApp-bericht: 06 - 220 543 52