Nieuws

Eindelijk erkenning voor de rol van communisten in het verzet

GROESBEEK - Maar liefst een vijfde deel van de communisten zat in de Tweede Wereldoorlog in het verzet, een veel groter deel dan onder de rest van de bevolking. Toch is hun rol vaak onderbelicht gebleven en raakten zij na de oorlog uit de gratie. Maar nu is in het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek een expositie over het communistische verzet in de Tweede Wereldoorlog.
'Staat-ie al in het midden? Een stukje opzij.' Het is flink aanpoten voor Rense Havinga van het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945. Want de stencilmachine waarmee de communisten in de oorlog De Waarheid drukten is een behoorlijk apparaat. Het pronkstuk krijgt een prominente plaats in de expositie over communisten in het verzet, die vanaf 2 mei open is voor het publiek.
(de tekst gaat verder na de video):
Communisten in het verzet

Communisten hadden al heel netwerk

Terwijl van de rest van de bevolking 1 procent in het verzet zat, zat maar liefst 20 procent van de communisten in het verzet. Dat heeft alles te maken met de manier waarop communisten al vóór de oorlog in het geheim moesten opereren. Ambtenaren mochten geen lid zijn van de Communistische Partij Nederland (CPN) en communisten die vanuit Duitsland naar Nederland waren gevlucht, liepen sinds Hitler in 1933 aan de macht kwam het risico uitgeleverd te worden aan de Gestapo.
Rense Havinga: 'Al vanaf 1933 gaan ze het Duitse verzet ondersteunen en bouwen ze daarbij een verzetsorganisatie op om drukwerk te maken, om onderduikers onder te brengen. Dus ze hadden al zeven jaar ervaring toen hier de bezetting begon.'

'Acties steeds feller'

En velen van hen gingen actief in het verzet. Onder hen ook Tjerk Kloostra. Zijn kleinzoon en naamgenoot vertelt: 'De eerste acties waren nog vrij onschuldig, het verspreiden van pamfletten en ook de krant en het kalken van leuzen op muren en naarmate de terreur toenam door de Duitsers werden ook de acties veel feller.'

Schaakstukken van vermalen brood

De communisten die opgepakt werden, kwamen in concentratiekampen terecht. Hun kleding werd met een rode driehoek gemerkt om aan te geven dat zij politieke gevangenen waren. In de expositie zijn schetsen te zien die Henri Pieck (de tweelingbroer van Anton) in zo'n concentratiekamp maakte. En ook is het schaakspel te zien dat één van de gevangen genomen communisten maakte door brood te vermalen en te kneden tot schaakstukken.

Communisten uit de gratie

Na de oorlog waren de communisten populair, ze waren immers één van de bevrijders van Europa. Op een blik in de expositie zie je Stalin gebroederlijk naast Churchill en Roosevelt. Maar toen de Koude Oorlog begon veranderde de houding raakten de communisten snel uit de gratie. En ook hun verzetsdaden kwamen in de vergetelheid.

Kransen op graf Hannie Schaft verboden

Communisten die in het verzet hadden gezeten, waren niet meer welkom op de verenigingen en in 1951 werd zelfs de herdenking van Hannie Schaft verboden. Conservator Rense Havinga: 'En dan krijg je de bizarre situatie van oud-verzetsmensen met kransen die worden tegengehouden door het Nederlandse leger en politie omdat ze de kransen niet op het graf van Hannie Schaft mogen leggen.'
Maar nu is er dus deze expositie waarin de rol van de communisten in het verzet onomwonden wordt verteld. Tjerk Kloostra is blij dat er nu eindelijk eens aandacht is voor de rol van de communisten in het verzet. 'Het is voor het eerst in 75 jaar dat wij de mogelijkheid hebben om het verhaal van mijn opa te delen.'