Nieuws

'Help, ik weet niet welke hulp nodig is!'

'Help, ik weet niet welke hulp nodig is!' Dat is een kreet die zorgaanbieders veel te horen krijgen van sociale wijkteams. Drie jaar geleden zijn deze wijkteams in het leven geroepen om de zorg te regelen bij gemeenten. Bijna alle gemeenten werken met deze wijkteams. Het is dé plek waar je als hulpzoekende aan moet kloppen voor jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning. Maar drie jaar na oprichting zijn de kinderziektes nog steeds niet verholpen. © Pixabay
ARNHEM - 'Help, ik weet niet welke hulp nodig is!' Dat is een kreet die zorgaanbieders veel te horen krijgen van sociale wijkteams. Drie jaar geleden zijn deze wijkteams in het leven geroepen om de zorg te regelen bij gemeenten. Bijna alle gemeenten werken met deze wijkteams. Het is dé plek waar je als hulpzoekende aan moet kloppen voor jeugdhulp en maatschappelijke ondersteuning. Maar drie jaar na oprichting zijn de kinderziektes nog steeds niet verholpen.
Veelgehoorde kritiek op de wijkteams is dat het bij een aantal teams ontbreekt aan de juiste kennis om alle zorgvragen in goede banen te leiden. Met als gevolg dat het kan gebeuren dat je niet of laat de juiste hulp krijgt.
Voor een verwijzing naar jeugdhulp kun je behalve bij een wijkteam ook nog steeds bij je huisarts terecht of bij een jeugdarts. Zorginstellingen die specialistische geestelijke gezondheidszorg bieden, merken dat bij wijkteams de kennis nog weleens tekortschiet.
Wijkteams weten vaak niet wat er aan de hand is
Marc Verbraak, hoofd Jeugd Pro Persona
Zorgaanbieder Pro Persona: 'Het verschil tussen een verwijzing van een huisarts en een wijkteam is dat een huisarts zelf al vaak een idee van de diagnose heeft vanuit zijn medische achtergrond. Hierdoor kan hij gerichter hulp zoeken. Wijkteams weten vaak niet precies wat er aan de hand is, omdat ze er niet specifiek voor opgeleid zijn. Zij vragen ons dan om eerst een diagnose te stellen', zegt Marc Verbraak, klinisch psycholoog en hoofd zorgprogramma jeugd.
'Help, ik weet niet welke hulp nodig is!'

Wijkteam beslist

Als de diagnose is gesteld, beslist een wijkteam uiteindelijk welke vervolghulp wordt ingeschakeld. Het doel van de wijkteams is om niet alleen naar het kind te kijken, maar ook om te kijken of er misschien problemen in het gezin zijn. Dit om te kijken of de hulpvraag breder aangepakt moet worden.
'In sommige gevallen kan dat een goed idee zijn, maar als je 'alleen' depressief bent of een angststoornis hebt dan is het beter om rechtstreeks ggz-hulp in te schakelen. Je loopt anders het risico dat je een heel team optuigt, terwijl dat niet nodig is. Dat is duurder en ouders zitten er ook niet altijd op te wachten. Daarom vinden wij het ook nog steeds een goed idee dat een huisarts doorverwijst', zegt Verbraak. Volgens Pro Persona gebeurt dit bij hen in 85 procent van de gevallen nog.
Uit rapport Eerste evaluatie Jeugdwet:
De teams van gemeenten hebben verschillende benamingen, zoals wijkteam, buurtteam, sociaal wijkteam, ouder- en kindteam, jeugd- en gezinteam of Centrum voor Jeugd en Gezin. Niet alleen de namen van de teams verschillen, maar volgens de onderzoekers ook hun doelen, hun activiteiten en de mate van deskundigheid.

Kastje naar de muur

Uit de eerste evaluatie van de Jeugdwet blijkt dat bijna één op de drie ouders veel moeite heeft om jeugdhulp te krijgen. Dat geldt volgens het rapport vooral voor de meest kwetsbare gezinnen die het hardst hulp nodig hebben. Maar ook ouders die beter gebekt zijn, lopen tegen muren op. Zo ondervond ook Herald ten Bergen uit Apeldoorn. Hij was op zoek naar begeleiding voor zijn zoon die autisme heeft bij de overgang naar het voortgezet onderwijs. Het werd een zoektocht van een jaar.
'Help, ik weet niet welke hulp nodig is!'
'Ik ben met mijn hulpvraag van het kastje naar de muur gestuurd. Iedereen lijkt wel bereid te helpen, maar niemand is in staat de juiste hulp of het juiste advies te bieden. In Apeldoorn regelt het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) de toegang tot zorg. Maar daar konden ze me niet helpen. Ze verstrekken het geld, maar geven geen concrete hulp. Ze stuurden me door naar Stichting Mee, maar die hebben me niet het advies kunnen geven om uiteindelijk de hulp te vinden die ik nodig had.'
Veel kinderen zullen niet de zorg krijgen die ze nodig hebben
Herald ten Bergen, ouder die op zoek naar hulp ging
Ook het samenwerkingsverband van de basisschool kon de familie niet helpen. 'Onze zorg houdt op bij de basisschool, dus daar doen wij niets mee', was de boodschap. Tijdens de lange zoektocht van een jaar komen ze toevallig bij een lezing iemand tegen die voor hen de hulp kan bieden die ze nodig hebben. 'Deze begeleider gaat nu onze zoon helpen bij de overgang naar de middelbare school. De middelbare school stond daar niet echt voor open, maar wij hebben doorgezet. Gelukkig zijn wij mans genoeg om het uiteindelijk allemaal zelf uit te zoeken. Maar veel kinderen zullen hierdoor niet de zorg krijgen die ze nodig hebben.'

Reactie gemeente

De gemeente Apeldoorn zegt in een reactie op het verhaal van de familie dat ze betreuren dat ouders langdurig zoekende zijn naar de in hun ogen juiste begeleiding of hulp. De gemeente wil graag in gesprek met de familie over hun ervaringen. 'Inwoners waarbij de zorg stagneert en die niet tevreden zijn over een geboden oplossing kunnen hun klacht in ieder geval altijd melden bij het Meldpunt sociaal', aldus de woordvoerder van de gemeente.

Postcode bepaalt hulp die je krijgt

De Nederlandse Vereniging voor Autisme merkt dat het per gemeente en per wijkteammedewerker kan verschillen, of je de juiste zorg krijgt. 'Vaak duurt het bijvoorbeeld lang voordat autisme herkend wordt. Als iemand denkt dat het een opvoedprobleem is dan is dat schadelijk. Dan krijg je dus geen passende hulp. Hoe vroeger je erbij bent, hoe minder zware hulp je op latere leeftijd nodig hebt', zegt Joli Luijckx, woordvoerder van de NVA. Volgens de autismevereniging moeten wijkteams goed worden geschoold, zodat direct naar de juiste hulp wordt doorverwezen.
Wijkteams zijn de knip op de portemonnee
Annet van Zon, directeur entrea lindenhout
Volgens Annet van Zon, directeur van jeugdzorgorganisatie entrea lindenhout gaat het vergeleken met twee jaar geleden wel beter met de wijkteams. Gemeenten en wijkteams werken volgens haar hard aan professionalisering. Maar ze zouden nog wel meer specialistische jeugdzorgmedewerkers erbij moeten betrekken.
'Er wordt nu aan de ene kant te lang gewacht met het inzetten van zwaardere hulp en aan de andere kant wordt er te snel zwaardere hulp ingezet. Dit komt omdat er bij wijkteams te weinig kennis is van specialistische jeugdzorg. Wij vermoeden dat wijkteams de opdracht hebben om niet te veel geld uit te geven. De wijkteams zijn de knip op de portemonnee', zegt Van Zon.
De gemeente Arnhem heeft de wijkteams ondergebracht in een aparte stichting. Omdat de wijkteams er ook de portemonnee bewaken, kost het volgens Van Zon daar veel energie om het eens te worden over de hoeveelheid uren, de tarieven en over hoe lang iemand zorg mag krijgen. Volgens Van Zon hebben de wijkteams in Arnhem de optimale vrijheid gekregen om zelf in hun wijk de zorg te leveren. 'Het gevaar is dat ze een gezin te lang bij zich houden. Als je te laat hulp erbij haalt, moet je later uiteindelijk zwaardere zorg inschakelen.'
Uit rapport Eerste evaluatie Jeugdwet:
Steeds meer verwijzingen van jeugdhulp gaan via het wijkteam. Er zijn wel grote verschillen tussen gemeenten. Er zijn gemeenten waar 60 procent van de verwijzingen via de huisarts loopt, maar ook gemeenten waar 60 procent van de verwijzingen via de gemeente of het lokale team loopt.

Huisarts als partner

Uit de evaluatie blijkt dat gemeenten huisartsen als knelpunt zien. Dit omdat gemeenten hulp waar huisartsen naar doorverwijzen moeten betalen, maar geen grip op de uitgave hebben. Gemeenten zouden volgens de onderzoekers de huisarts niet moeten zien als knelpunt, maar vooral als partner. Dit omdat de huisarts een belangrijke signalerende en verwijzende rol kan spelen en daarmee bij kan dragen aan de passende toegang tot de jeugdhulp.
Huisarts Gaël Pennings van de huisartsenkring Nijmegen merkt dat in Nijmegen het contact met wijkteams beter wordt. De huisarts verwijst veelal bij individuele problemen. Als er ook problemen binnen een gezin zijn, dan wordt het wijkteam erbij gehaald. In Nijmegen is inmiddels in vier huisartsenpraktijken ook een pilot gestart met de inzet van praktijkondersteuners die gespecialiseerd zijn in jeugdhulpverlening.
'Hierdoor kunnen we patiënten sneller en dichtbij helpen. Soms kun je met vier of vijf gesprekken al wat bereiken waardoor een verwijzing wellicht niet nodig is. En als er verwezen wordt dan kunnen we dat hierdoor beter beargumenteren en meteen naar de juiste plek verwijzen', zegt Pennings.
Lees hier het hele rapport Eerste evaluatie Jeugdwet
Lees hier ons zorgdossier

Zie ook:

💬 WhatsApp ons!
Heb jij een tip of opmerking voor de redactie? Stuur ons een bericht op 06 - 220 543 52 of stuur een mail: omroep@gld.nl!