Nieuws

Veel Gelderse politici zien fout gedrag

Veel Gelderse raadsleden, maar ook burgemeesters en wethouders zijn in de afgelopen vier jaar geconfronteerd met niet-integer gedrag binnen het gemeentelijk bestuur. Dat stellen zij in een enquête van Kieskompas in opdracht van Omroep Gelderland. © Flickr
ARNHEM - Veel Gelderse raadsleden, maar ook burgemeesters en wethouders zijn in de afgelopen vier jaar geconfronteerd met niet-integer gedrag binnen het gemeentelijk bestuur. Dat stellen zij in een enquête van Kieskompas in opdracht van Omroep Gelderland.
Intimidatie in de wandelgangen door de fractievoorzitter van een andere partij. Het bewust delen van foutieve informatie door een wethouder. Of een raadslid met een dubbele agenda.
Het zijn zomaar wat voorbeelden van Gelderse politici en bestuurders over niet-integer gedrag binnen het lokaal bestuur. Ongeveer driehonderd deden er mee aan een wetenschappelijk opgezet onderzoek van Kieskompas in opdracht van onder meer Omroep Gelderland.

Belangenverstrengeling en corruptie

Van de Gelderse deelnemers – raadsleden, burgemeesters en wethouders – geeft 41 procent aan in de afgelopen vier jaar geconfronteerd te zijn met niet-integer gedrag door een politicus, bestuurder of ambtenaar. Het landelijke percentage in dit onderzoek is 45 procent.
De respondenten lieten ook weten om wat voor soort niet-integer gedrag het volgens hen ging. 42 deelnemers noemen belangenverstrengeling, 17 corruptie of bevoordelen. In vier gevallen zou iemand zijn omgekocht of werd hiertoe een poging gedaan. 39 mensen hebben het gedrag aangekaart bij hun collega's.

Giften voor een tegenprestatie

Anoniem gaf een aantal politici en bestuurders een toelichting. Zo heeft iemand het over vertrouwelijke informatie die werd gebruikt voor privédoeleinden. En over raadsleden die ook actief zijn als adviseur voor bedrijven. Dat zou 'rolverwarring' opleveren.
Partijen ontvangen giften waarvoor een duidelijke tegenprestatie wordt gevraagd.
Deelnemer onderzoek Kieskompas.
Een ander merkt op dat het gebeurt dat politici of bestuurders vrienden of partijgenoten bevoordelen door hen te helpen aan werk. 'Partijen ontvangen giften waarvoor een duidelijke tegenprestatie wordt gevraagd', zegt weer een ander, 'dit wordt blijkbaar normaal gevonden.'
Uit het onderzoek van Kieskompas blijkt ook dat raadsleden niet altijd voldoende kennis hebben om het college goed te controleren. Lees hier meer.

'Grotendeels verdenkingen'

In hoeverre zou in deze gevallen daadwerkelijk sprake zijn geweest van niet-integer gedrag? 'Als je naar de reacties kijkt, lijkt het grotendeels te gaan om verdenkingen', zegt André Krouwel van Kieskompas. Hij is als politicoloog ook verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
'Vaak wordt bijvoorbeeld over wethouders gedacht dat ze een dubbele pet op hebben, omdat ze goede connecties hebben. Maar je wilt toch juist dat bestuurders goede contacten hebben? Het hebben van een waardevol netwerk wordt vaak verward met verdachte handelingen.'
Het hebben van een waardevol netwerk wordt vaak verward met verdachte handelingen.
André Krouwel, politicoloog VU Amsterdam.
Volgens Krouwel, die ook keek naar de reacties van lokale politici en bestuurders in de rest van Nederland, gaan raadsleden ver in het beschuldigen van collegeleden. 'Ze zeggen: wij zijn een buffer tegen die vreselijke overheid, zich niet realiserende dat ze daar zelf onderdeel van zijn. Je ziet dat het Trumpiaanse, populistische denken heel ver is doorgedrongen in Nederland, binnen de lokale politiek vooral bij rechtse en lokale partijen, maar zeker niet alleen daar.'

Ondermijning, ook hier?

Integriteit in de lokale politiek is een actueel thema. Zo waarschuwde commissaris van de Koning Clemens Cornielje meerdere keren voor ondermijning. Hij doelde daarbij op infiltratie van criminelen in het gemeentelijk bestuur.
Van de Gelderse raadsleden zegt in dit onderzoek 11 procent dat in hun gemeente pogingen tot ondermijning van het bestuur plaatsvinden. Een overgrote meerderheid, 62 procent, zegt dat dit probleem in hun gemeente niet speelt.
Volgens André Krouwel is het de vraag of alle deelnemers aan het onderzoek wel een helder beeld hadden van wat ondermijning inhoudt. 'Het is een heel vergaande vorm van niet-integer gedrag waarbij mensen proberen de werking van instituties of het gedrag van democratisch gekozen bestuurders te wijzigen met niet-legitieme middelen.' Krouwel zag in het onderzoek 'geen enkel voorbeeld' waarvan hij dacht: ik moet nu meteen de politie bellen.
Verantwoording De digitale enquête van Kieskompas werd door 2.215 mensen uit heel Nederland ingevuld; vooral door raadsleden (1.808), maar ook door wethouders, burgemeesters en ambtenaren. Zij zijn aangesloten bij een onderzoekspanel van Kieskompas. Er deden vanuit Gelderland 257 raadsleden, 32 wethouders en 10 burgemeesters mee aan het onderzoek, en daarnaast enkele ambtenaren, griffiers en gemeentesecretarissen. De resultaten zijn geanonimiseerd en niet representatief voor het totaal aantal mensen in de lokale politiek, maar geven wel een indruk. De spreiding van politieke partijen in dit onderzoek komt nagenoeg overeen met de praktijk.
Zie ook: