Nieuws

Onderzoeker: ‘Problemen speciaal vervoer komen door manier van aanbesteden’

De problemen met het Gelders speciaal vervoer komen voort uit de manier waarop door gemeenten is aanbesteed. De nadruk lag te veel op prijs en te weinig op kwaliteit, stelt SEO Economisch Onderzoek. © Omroep Gelderland
ARNHEM - De problemen met het Gelders speciaal vervoer komen voort uit de manier waarop door gemeenten is aanbesteed. De nadruk lag te veel op prijs en te weinig op kwaliteit, stelt SEO Economisch Onderzoek.
Uit onderzoek van Omroep Gelderland blijkt dat er van alles mis is met het speciaal vervoer, zoals leerlingen- en ouderenvervoer. Maar hoe komt dit? Op verzoek van Omroep Gelderland bekeek onderzoeksbureau SEO, gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam, de aanbestedingsdocumenten van de zes Gelderse vervoerssystemen.
‘Wat opvalt is dat er sterk gefocust is op prijs’, zegt SEO-onderzoeker Koert van Buiren. ‘En als ook financiële risico’s eenzijdig bij vervoerders worden gelegd, dan resulteert dat in vergoedingen die structureel te laag zijn. Dat leidt vervolgens tot verschraling van kwaliteit.’
Mensen moeten van A naar B, maar door een veelvoud van problemen is het alsof ze eerst een stop moeten maken bij al die andere letters van het alfabet – soms nog voordat ze überhaupt zijn vertrokken. Lees hier een uitgebreid achtergrondartikel.

Prijs telde voor 85 procent mee

Kijk bijvoorbeeld naar de aanbesteding in de regio Arnhem-Nijmegen (Avan). Daar telde bij de gunning van het vervoer de voorgestelde prijs voor 85 procent mee en kwaliteit voor slechts 15 procent. Bij Valleihopper en Versis bepaalde de prijs voor 70 procent hoe een taxibedrijf scoorde. Met een lagere prijs maakte je dus een veel grotere kans om te winnen dan met hogere kwaliteit.

Geldproblemen

Door zo de nadruk te leggen op prijs zijn taxibedrijven sneller geneigd om abnormaal laag te bieden, bleek eerder uit onderzoek van SEO (in opdracht van brancheorganisatie KNV Taxi en vakbonden CNV en FNV). Het gaat hierbij met name om bedrijven die de risico’s van de ontwikkeling van de reizigersaantallen te optimistisch inschatten. Ze hebben daardoor een grotere kans de aanbestedingsprocedure te winnen, maar komen vervolgens sneller in geldproblemen.

Minder reizigers

Want als het aantal reizigers onverwacht afneemt, bijvoorbeeld door gewijzigd overheidsbeleid, betekent dit minder inkomsten dan verwacht. ‘Dan komt de kwaliteit in het gedrang’, stelt econoom Van Buiren. ‘Er worden dan bijvoorbeeld geen vaste chauffeurs meer ingezet voor reizigers die daar behoefte aan hebben, zoals leerlingen met autisme.’
Wat is speciaal vervoer precies? En vijf andere vragen. Lees hier de antwoorden.

Nauwelijks ruimte voor bijscholing

Sowieso komt de kwaliteit onder druk te staan als bij een aanbesteding zo’n sterke focus ligt op prijs, zegt Van Buiren. Bedrijven zullen dan minder geneigd zijn om extra te investeren in kwaliteit, zoals een opleiding voor hun planners of chauffeurs.
Dit sluit aan op de vele verhalen die Omroep Gelderland ontving over chauffeurs die niet weten hoe ze om moeten gaan met kwetsbare groepen, zoals autistische kinderen. Ook chauffeurs zelf geven aan dat er nauwelijks ruimte is voor bijscholing en verdieping. ‘Doe dat maar thuis op de pc’, kreeg een chauffeur bijvoorbeeld te horen.
Bekijk hier ons interview met SEO-onderzoeker Koert van Buiren:
SEO-onderzoeker Koert van Buiren over aanbesteding
Lees hier meer over hoe de problemen met speciaal vervoer zijn ontstaan.

Sinds 2001 is aanbesteden verplicht

Volgens Europese wetgeving zijn gemeenten sinds 2001 verplicht om opdrachten voor speciaal vervoer aan te besteden, mits er minstens 209.000 euro mee gemoeid is. Dit betekent dat bedrijven een aanbieding kunnen doen en de partij met het gunstigste voorstel wint.
De sociale partners in de taxibranche (FNV Taxi, CNV Vakmensen en brancheorganisatie KNV Taxi) hebben gezamenlijk een document (pdf) opgesteld met aanbevelingen voor aanbestedingen in de vervoerssector. Hierin wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan het belang van kwaliteit.
Researcher Maarten Dallinga en verslaggever Ellen Kamphorst vertelden over het onderzoek naar speciaal vervoer op NPO Radio 1:
Dit artikel is onderdeel van ons dossier Onderzoek speciaal vervoer.